Kauwenogen spreken boekdelen
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Onderzoekers aan de universiteit van Cambridge en Exeter toonden aan dat Kauwen met hun opvallende ogen kunnen communiceren. Ze doen dit om soortgenoten weg te jagen uit hun nestkasten. De Kauw is de eerste vogel waarbij dit gedrag ontdekt wordt.
Wat mensen met hun ogen kunnen duidelijk maken werd al vaak en uitvoerig bestudeerd. Of ook vogels hun kijkers gebruiken om te communiceren met soortgenoten, vormde nog een groot vraagteken. Uit een nieuwe studie blijkt nu dat Kauwen dat wel degelijk doen: ze gebruiken hun ogen om rivalen uit hun nestkasten te weren.
In tegenstelling tot de Ekster en de Zwarte kraai, die zeer donkere ogen hebben, zijn kauwenogen bijna wit. De soort hoort zo bij de tien procent zangvogels met gekleurde irissen. In de lente van vorig jaar, juist voor het broedseizoen, hing onderzoekster Gabrielle Davidson vier soorten foto’s op in honderd nestkasten voor Kauwen. Op de foto’s stonden ofwel een paar kauwenogen, een paar kauwenogen op de kop van een Kauw of de kop van een Kauw met de donkere ogen van een Roek. Ter controle was de vierde soort foto volledig zwart. Daarna legde ze op film vast welk effect de verschillende foto’s op het gedrag van de vogels hadden.
De onderzoekster verzamelde zo veertig video’s waarin Kauwen een kijkje nemen in een andere nestkast. Daaruit concludeerde ze dat de kasten met een foto van het gezicht van een Kauw en diens felle ogen, effectief meer succes hadden bij het afschrikken van soortgenoten. Ook bleven potentiële kapers minder lang in de buurt van deze kasten rondhangen.
Kauwen zijn uniek onder de kraaiachtigen omdat zij hun nesten bouwen in holtes (in bomen, maar vaak ook in gebouwen). Die holtes maken ze niet zelf. De vogels kunnen dus geen gat boren zoals de specht dat doet. Wel voelt het dier zich ook thuis in gebouwen of torens. Zo komen ze aan de bijnaam Torenkraai. Door de gelimiteerde nestplaatsen zijn er veel kapers op de kust, en dat zorgt voor grote competitie tussen de dieren. Als klap op de vuurpijl zijn Kauwen echte groepsdieren. Je ziet ze dus steeds in paartjes of in grote groepen tot tientallen exemplaren. Hun nesten bouwen ze daardoor dicht bij elkaar. Als een Kauw nog maar in de buurt komt van een nestkast die toebehoort aan een andere soortgenoot, ontaardt dit al snel in een hevig gevecht.
Het agressieve gedrag van de vogel past bij zijn reputatie van brutale vlegel. Kauwen die vaak in de buurt van mensen komen, worden al snel tam. Ook zijn ze trouwe bezoekers van onze voederplanken. Soms jagen ze daar andere soorten zelfs weg , dat is nu eenmaal de natuurlijk pikorde. Dat de Kauw dus een zeer aanwezige vogel is, werd ook bewezen tijdens de vogeltelling van Natuurpunt. Het dier was toen de meest getelde vogel op de Vlaamse speelplaatsen. Naast zijn opvallende ogen konden de tellers hem ook herkennen aan de grijze schijn op zijn nek waardoor het lijkt alsof de Kauw een zwarte petje draagt.
De studie van Gabrielle Davidson kadert binnen het ‘Cambridge Jackdaw Project’, onder leiding van dokter Alex Thornton van de universiteit van Exeter. Voor de eerste keer wordt bewezen dat ook niet-primaten hun ogen gebruiken als communicatiemiddel. “Voorheen wisten we niet waarom sommige vogels zo’n felgekleurde ogen hebben. Vraag blijft of ook andere vogels hun ogen op deze manier gebruiken.
Tekst: Marie 's Hertogen & Gerald Driessens, Natuurpunt
Foto: Marc Van den Bril