Nieuwe schimmel brengt vuursalamanders op rand van uitsterven

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON [land] op [publicatiedatum]

Onderzoekers van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent hebben, in samenwerking met RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland), het Amphibian Evolution Lab van de Vrije Universiteit Brussel en Imperial College London, een nieuwe schimmel ontdekt en beschreven. Deze schimmel is verantwoordelijk voor de mysterieuze massale sterfte bij vuursalamanders (Salamandra salamandra). De ontdekking betekent een belangrijke doorbraak in het onderzoek naar de plotselinge ineenstorting van de vuursalamanderpopulaties in Nederland.

Sinds 2010 worden in Nederlands Limburg dode vuursalamanders gevonden en wordt de soort met uitsterven bedreigd. De oorzaak van deze sterfte was een raadsel, totdat de onderzoekers een nieuwe, nog niet eerder beschreven, schimmel isoleerden uit de dode dieren. Deze zeer agressieve schimmel luistert naar de naam Batrachochytrium salamandrivorans en blijkt in staat om vuursalamanders binnen twee weken te doden. De ontdekking van de ziekte en haar veroorzaker zijn gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA. De onderzoekers hebben een laboratoriumtest ontwikkeld om de schimmel snel te kunnen aantonen.

Het is de tweede keer dat een schimmel de veroorzaker van massale amfibieënsterfte is en deze schimmelziektes hebben een slechte reputatie. De sterfte ten gevolge van de eerste amfibieënschimmel was wereldwijd dramatisch. De International Union for the Conservation of Nature (IUCN) kwalificeerde deze ziekte onlangs nog als de meest ernstige infectieziekte onder gewervelde dieren, gelet op het aantal betrokken soorten en het uitstervingsrisico. In Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika en in Australië heeft de eerste schimmelziekte geresulteerd in groot verlies van biodiversiteit, waarbij tientallen soorten amfibieën zijn uitgestorven. Tot nog toe bleef het grootste deel van Europa, inclusief België en Nederland, hiervan gespaard. Het is dan ook zeer verontrustend dat de tweede schimmelziekte momenteel dergelijke massale verliezen veroorzaakt in onze contreien.
Nu de oorzaak gevonden is, komen er meer specifieke vragen. Zo blijft de herkomst van de schimmel vooralsnog een raadsel. Ook de uiteindelijke impact van de nieuwe schimmelinfectie op andere amfibieën, in zowel Nederland als de rest van de wereld, kan momenteel niet worden voorspeld en vergt uitgebreid nader onderzoek.

Om te vermijden dat alle vuursalamanders in de vrije natuur zouden uitsterven is een deel van de overlevende Nederlandse vuursalamanders opgevangen, deze gaan mogelijk de basis vormen voor een kweekgroep. Gezien de urgentie van dit probleem pleiten de onderzoekers er voor de risico's van de nieuwe schimmelziekte voor amfibieënpopulaties in Nederland en in omringende landen grondig te onderzoeken, om ze beter in te kunnen schatten en om zo nodig maatregelen te treffen.

De ambassadeur van het Jaar van de Vuursalamander Dr. Freek Vonk (Naturalis) is vol lof: "Het onderzoek van de Universiteit Gent / RAVON betekent een zeer belangrijke doorbraak in het terugdringen van de plotselinge en dramatische achteruitgang van deze prachtige dieren, die afstevenen op uitsterven. Nu we weten wat het is pleit ik er voor dat er middelen worden vrijgemaakt om dit belangrijke onderzoek én de bescherming van de salamanders verder te ondersteunen."

Meer informatie
Kijk voor meer informatie op www.SOSvuursalamander.nl of lees het volledige artikel: Martel et al.: Batrachochytrium salamandrivorans sp nov causes lethal chytridiomycosis in amphibians. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA, 2013.

Tekst: An Martel, Frank Pasmans, Raymond Creemers, Annemarieke Spitzen-van der Sluijs & Wilbert Bosman
Foto: Jelger Herder