5 jaar Natuurkalenderberichten: win excursie Arnold van Vliet

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

In vijf jaar Natuurbericht.nl publiceerde De Natuurkalender ongeveer 460 natuurberichten. Ze gingen vooral over het effect van verandering in weer en klimaat op de timing van jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur en de gevolgen voor de samenleving, vooral gezondheid. Berichten over teken en de ziekte van Lyme, hooikoorts, eikenprocessierups en wespen kwamen veelvuldig voorbij en werden goed gelezen. Over twee weken vindt de eerste trekking in het kader van de ‘Jubileumactie Natuurbericht vijf jaar’ plaats. Doneert u voor 24 juni 20 euro of meer aan Natuurbericht.nl, dan maakt u samen met drie door u uit te kiezen personen kans op onder andere een unieke Natuurkalenderexcursie gegeven door Arnold van Vliet, oprichter van De Natuurkalender en Natuurbericht.nl.

Veel van de 21 seizoenen die we sinds het begin van 2008 hebben gehad waren meteorologisch bijzonder. Zes werden door het KNMI als zeer warm gekarakteriseerd, 5 waren (vrij) warm, 4 normaal, 5 (vrij) koud en maar 1 was zeer koud, de lente van 2013. De duizenden vrijwilligers en honderden scholieren die meedoen aan De Natuurkalender hebben de gevolgen van de vele weersextremen op de natuur letterlijk op de kaart gezet door het moment waarop jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur zich voordoen (bloei, bladontplooiing, verschijnen insecten, eilegdatum, bladverkleuring, bladval) door te geven. Uit de analyse van de waarnemingen blijkt dat het tijdstip waarop deze zogenaamde fenologische verschijnselen zich voordoen in belangrijke mate beïnvloed wordt door veranderingen in weer en klimaat. Met de gevonden verbanden kunnen we tegenwoordig vrij nauwkeurige natuurverwachtingen maken. De waarnemingen, analyses en voorspellingen vormden een belangrijke bron voor de honderden berichten die we de afgelopen vijf jaar op Natuurbericht.nl gepubliceerd hebben.

Veranderingen in het tijdstip van fenologische verschijnselen hebben allerlei consequenties voor de samenleving. Het heeft gevolgen voor gezondheid (verschijnen pollen, muggen, vector gebonden ziekten), landbouw (verschijnen ziekten en plagen, oogstdatum, vorstschade), toerisme en recreatie (Keukenhof, tuinieren), visserij, natuurbeheer, bouw en infrastructuur (ontheffingen flora- en faunawet). De Natuurkalender richt zich daarom op het ontwikkelen van methoden en technieken waarmee het publiek en specifieke sectoren kunnen inspelen op de variatie en veranderingen in de timing van jaarlijks terugkerende verschijnselen. De meeste vraag was er naar de gevolgen voor onze gezondheid waardoor we regelmatig over lastige dingen uit De Nederlandse natuur berichtten. Waar en wanneer loopt u een grote kans op een tekenbeet? Wanneer kunnen hooikoortspatiënten klachten verwachten? Wat is de nieuwste ontdekking op het gebied van de eikenprocessierups? Wanneer krijgen we last van wespen,en hoe groot is de verwachte overlast?
De eerste jaren berichtte De Natuurkalender regelmatig over het trekgedrag van gezenderde ganzen met namen als Kees, Eric en Opa. De laatste jaren publiceert De Natuurkalender ook berichten over de natuur in het Nederlands Caribisch gebied.

Top 10 meest gelezen Natuurkalenderberichten
Onderstaande berichten werden in de afgelopen vijf jaar het meest gelezen. Het zijn vooral wat oudere berichten. Dit komt doordat naast de nieuwe ook de oudere berichten nog steeds gelezen worden.

1. Ambrosia staat in bloei – 7-9-2010
2. Verdwijnen lemmingen ramp voor broedende ganzen – 1-9-2008
3. Natuur kan zich niet verschuilen onder sneeuw – 22-12-2009
4. Tumultueus voorjaar voor natuur door extreme april – 29-4-2009
5. Hooikoortsplant ambrosia bloeit ongemerkt in tuin – 11-9-2008
6. Klimaatverandering steeds zichtbaarder in de natuur – 1-8-2008
7. Tekenbeet of tekensteek? – 25-6-2008
8. Wespen, ze zijn vroeg en het zijn er veel – 1-8-2009
9. Winterhooikoorts: eerste hazelaars al in bloei – 25-12-2008
10. Reuzenberenklauw rukt op – 4-8-2008

2008
De start van Natuurbericht kwam op een moment dat we aansluitend een zeer warme winter (2007/2008) en een zeer warme lente hadden. Het voorjaar van 2008 staat in de boeken als het vroegste voorjaar ooit. Het was zelfs nog vroeger dan het nog iets warmere begin van 2007. In 2008 publiceerde De Natuurkalender precies honderd berichten, het grootste aantal in één jaar tot nu toe. Het bericht Reuzenberenklauw rukt op was het best gelezen Natuurkalenderbericht dat jaar. Ook de berichten over gezenderde ganzen deden het goed, bijvoorbeeld het bericht Gans Eric als eerste in Rusland.

2009
De natuur kwam in 2009 anderhalve maand later op gang dan het jaar ervoor door de koude winter, maar de op een na zachtste lente in drie eeuwen zorgde voor een enorme inhaalslag in de natuur. Op 29 april 2009 publiceerde De Natuurkalender samen met de andere organisaties uit de redactieraad het persbericht Tumultueus voorjaar voor natuur door extreme april. Het werd het best gelezen bericht van 2009. In het voorjaar lanceerden we samen met het Leids Universitair Medisch Centrum en triptic de website Allergieradar.nl. Met de hulp van hooikoortspatiënten krijgen we steeds meer inzicht in het verloop van hooikoortsklachten. Klachten waren er in 2009 ook over wespen, er waren er veel en ze waren er vroeg bij door het schitterende voorjaar. Net als de teken overigens. Beide kregen ze veel aandacht. Het einde van het groeiseizoen was ook zeer warm waardoor vooral amfibieën tot ver in november actief bleven.

2010
Na 14 jaar ‘eindelijk’ weer eens een volgens de huidige maatstaven koud jaar zonder extreme seizoentemperaturen. In het voorjaar werden de bossen kaalgevreten door enorme aantallen rupsen van onder andere de wintervlinders. Door achtereenvolgens een zeer koude meimaand en een droog begin van de zomer waren er weinig graspollen en bleef de hooikoortsklachtenintensiteit laag. In het najaar publiceerden we het bericht ‘Ambrosia staat in bloei’ in samenwerking met Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit. Het werd het best gelezen Natuurkalenderbericht tot nu toe. Ook de berichten over eikenprocessierupsen die ook in de grond bleken te kunnen kruipen en lastige uitheemse snuitkevers in Nederlandse tuinen werden goed gelezen.

2011
Het meest bijzondere seizoen van 2011 was de lente. Het was zeer zacht en het werd het droogste en zonnigste voorjaar in zeker honderd jaar. We hadden dus wederom te maken met een vroege start van het groeiseizoen, maar de droogte vertraagde de groei. De vliegomstandigheden voor pollen waren zeer goed en er werd dan ook veel tot zeer veel boompollen aangetroffen in de pollenvallen. Het was ook goed weer voor wespenkoninginnen en 2011 was het jaar waarin de eikenprocessierups zijn snelste ontwikkeling ooit doormaakte met begin juni het toppunt van de overlast. De droogte werd gevolgd door een record natte zomer en een zeer zachte en zeer zonnige herfst waardoor de bladval laat op gang kwam en begin november nog volop vlinders te zien waren.
De publiciteitsklapper van het jaar bleek de Splashteller die we in aanloop naar de INSECTENexperience organiseerden. Uit de meldingen van het aantal insecten op de kentekenplaat na een autorit concludeerden we dat in juni 133 miljard insecten door auto’s worden doodgereden in Nederland.

2012
Het voor-voorjaar begon in 2012 al in de eerste week van januari met volop bloeiende narcissen, of eigenlijk rond de kerstdagen in 2011 toen het eerste speenkruid al in bloei werd gezien. Het had een recordvroeg voorjaar kunnen worden ware het niet dat een intense vorstperiode begin februari een eind maakte aan de lenteaspiraties. Er trad op grote schaal vorstschade op. In het voorjaar lanceerden we samen met het RIVM de website Tekenradar.nl. Ruim 7000 mensen registreerden een tekenbeet en er werden meer dan 3000 teken opgestuurd voor analyse.

2013
Door temperaturen aan het eind van december 2012 die normaal zijn voor begin april bloeide de hazelaar zeer vroeg, maar de rest van de winter verliep koud en de lente werd de koudste in veertig jaar tijd. Voor het onderzoek van De Natuurkalender is het bijzonder interessant, omdat we voor het eerst de reactie van planten en dieren onder koude omstandigheden konden vastleggen. De ontwikkeling van planten bleek maar iets later te zijn dan wat we vijftig jaar geleden normaal vonden. Vanuit een historisch perspectief was het wat de ontwikkeling van planten betreft niet een bijzondere start van het groeiseizoen.

Jubileumactie Natuurbericht vijf jaar
Dit jaar bestaat Natuurbericht.nl vijf jaar en hopen we ons vierduizendste bericht te publiceren. Voor het schrijven van de berichten zijn de betrokken biologen deels afhankelijk van donaties. Om het aantal donaties te verhogen verloten we in het kader van het jubileum de komende maanden een groot aantal prijzen. Als u Natuurbericht.nl een warm hart toedraagt, vragen wij u een gift over te maken. Geeft u 20 euro of meer dan maakt u kans op een excursie, lezing, cadeau of iets anders, aangeboden door een organisatie uit de redactieraad.

Win een Natuurkalender excursie onder leiding van Arnold van Vliet
De eerste trekking van de jubileumactie is over twee weken, op 24 juni. De Natuurkalender verloot de volgende prijs (dit is één prijs):

• Een Natuurkalender excursie gegeven door Arnold van Vliet, initiatiefnemer van De Natuurkalender, Natuurbericht.nl, Allergieradar.nl, Tekenradar.nl en Splashteller.nl. Deze excursie kan in overleg met de winnaar komend najaar of volgend voorjaar plaatsvinden. De winnaar mag drie mensen meenemen.
• Een lunch bij het Restaurant voor de Toekomst van Wageningen University en een rondleiding over de nieuwe campus van Wageningen University.
• Een exemplaar van de Natuurkalendergids.

Als u voor maandag 24 juni tenminste 20 euro overmaakt, dingt u mee naar deze unieke prijs. Kijk hier voor meer informatie over de Jubileumactie en hier hoe u kunt doneren. Wint u niet, dan doet u bij de volgende trekking automatisch mee voor de volgende prijs. Doneert u nog eens 20 euro of een veelvoud hiervan, dan wordt de kans op een prijs vergroot.

Tekst: Sara Mulder, Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Stichting voor Duurzame Ontwikkeling en Wageningen University
Foto's: Arnold van Vliet; Gerard Muskens, Alterra Wageningen UR; Hans Smid, Bugs in the Picture

Voor dit kansspel is vergunning verleend namens burgemeester en wethouders van Wageningen bij besluit van 15 mei 2013, nummer: VG/13.0603098.