Hoe zit dat nu met die winter?
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Zachte temperaturen in december en januari: net zoals vorige winter staan die garant voor waarnemingen die we klassiek eerder met lente dan met winter associëren. Zingende boomklevers, rondkruipende egels, een enkele rondfladderende vleermuis en vlinder. Wat gaat dat geven, als het binnenkort weer koud wordt?
Het lijstje opmerkelijke waarnemingen dat via www.waarnemingen.be de voorbije weken verzameld werd, oogt behoorlijk lang: tientallen overwinterende Tjiftjaffen (niet verder weggetrokken), zingende Koolmezen en Grote lijsters, links en rechts beweging in amfibieënland (vooral Bruine kikker en Gewone pad), enkele foeragerende Dwergvleermuizen, actieve Egels, honingbijen die zoemen rond de bijenkorf, voorbijfladderende Dagpauwogen, … Die meldingen lijken erop te wijzen dat de natuur
niet meteen in een diepe winterslaap is. Maar dat beeld moet genuanceerd worden.
De winter van 2012-2013 is alvast op één punt verschillend van het zachte najaar van 2011, dat naadloos overging in een zachte winter. De winterprik die we begin december 2012 te verwerken kregen, met sneeuw en vorst, was voor dieren en planten een duidelijk signaal dat de herfst echt wel gedaan was. Het merendeel van de dieren die een winterslaap houden, heeft toen een rustig plekje opgezocht. Ook voor de paddenstoelen betekende die vorstperiode het einde van het seizoen, in tegenstelling tot 2011 toen we met kerst nog Kastanjeboleten konden vinden.
Het aanhoudende zachte weer heeft momenteel nog geen grootschalige effecten: de meeste dieren zitten nog in winterslaap en ontwaakten niet door de warme temperaturen van de afgelopen weken, voorjaarsbloeiers komen nog niet in bloei en trekvogels die in het zuiden zitten, zullen daar nog wel een tijdje blijven. Het aantal echt uitzonderlijke waarnemingen is beperkt. Een Paapje, dat nu normaal ten zuiden van de Sahara moet zitten, vertoeft al enkele dagen nabij Zandhoven (Antwerpen) en enkele voorjaarsnachtvlinders zoals de Gewone spikkelspanner vestigen records door nu al rond te fladderen. Maar dat blijven enkelingen, marginale fenomenen waaruit moeilijk grote conclusies te trekken vallen. Hazelaars staan wel op tal van plaatsen in bloei, maar dat is een klassieke winterbloeier die er dit jaar goed op tijd bij is.
De koudeperiode die voorspeld wordt, kan een abrupt einde maken aan al die verschijnselen. Vleermuizen, kikkers en Egels die nu wakker zijn, zullen weer een schuilplekje moeten zoeken om de vorstperiode veilig door te brengen. Zingende vogels spelen hun lentekriebels snel kwijt. Maar aangezien het merendeel van de slapende dieren en planten toch nog niet echt ontwaakt was, worden geen drama’s verwacht. Integendeel: de Vlaamse natuur is eerder ingesteld op streng winterweer dan op januaritemperaturen boven de tien graden. Of het nu om amfibieën, vleermuizen of Citroenvlinders gaat: zij zijn eerder gebaat bij een koudere winter, waarin ze van eind november tot de start van de lente kunnen doorslapen, zonder onnodig wakker te (moeten) worden en energie te verspillen.
Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie
Foto: Robin Vermylen