Doofpotje van Reuzenhaai
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Beleid [land] op [publicatiedatum]
De vissers die in 2007 en 2009 betrapt werden met afgesneden vinnen van de bedreigde Reuzenhaai aan boord, komen er zonder straf vanaf. Dat blijkt uit het antwoord van minister van Zeevisserij Kris Peeters (CD&V) op vragen over de illegale vangst in het Vlaams Parlement en de Kamer. Op papier is de Reuzenhaai één van de best beschermde diersoorten van Europa, maar als hardleerse overtreders ongestraft blijven, dan is hij ten dode opgeschreven.
Het was nationaal televisienieuws in 2007: vissersschip Z.18 Soetkin werd betrapt toen het illegaal een Reuzenhaai aan land bracht in Zeebrugge. Nauwelijks twee jaar later liepen de opvarenden van hetzelfde schip opnieuw tegen de lamp: bij een inspectie werden aan boord opnieuw afgesneden vinnen aangetroffen van een Reuzenhaai. Uit antwoorden op vragen van Dirk Peeters en Stefaan Van Hecke (Groen!) in het Parlement en de Kamer blijkt nu dat beide voorvallen geseponeerd werden. Minister van Zeevisserij Kris Peeters (CD&V) geeft aan dat er ook geen enkele administratieve sanctie voorzien wordt.
De Reuzenhaai is na de walvishaai de grootste vissoort ter wereld. Een volwassen exemplaar kan tot twaalf meter lang worden, maar is ongevaarlijk omdat hij zich voedt met plankton. De soort vertoeft vaak in de wateren rond Groot-Brittannië en Frankrijk, maar soms passeert er ook een exemplaar voor onze kust. Dat gebeurde afgelopen zomer nog voor de kust van De Panne. Reuzenhaaien worden vooral bedreigd door overbevissing en de grote vraag naar haaienvlees en organen in Azië. Vooral voor de leverolie en de vinnen bestaat een grote afzetmarkt. Tot in de jaren 90 werd er nog intensief op hen gejaagd en tot vandaag geraken ze ongewild verstrikt in visnetten. Zo prijkt de Reuzenhaai intussen als bedreigde soort op de internationale Rode Lijst. De soort is daarom niet alleen beschermd door de Europese visserijwetgeving, maar ook door tal van internationale verdragen en zelfs door CITES (Convention on International Trade in Endangered Species), een overeenkomst tussen de regeringen van 175 landen die de internationale handel in bedreigde dier- en plantensoorten moet regelen.
Op papier behoort de soort tot de best beschermde dieren in Europa. Zo is het in Europa niet alleen verboden om Reuzenhaaien aan land te brengen of te ‘vinnen’, het is ook verboden om ze aan boord te houden, ook al worden ze per ongeluk gevangen of dood aangetroffen in de netten. Gelukkig zijn Reuzenhaaien taai, en overleven ze lange tijd boven water. Zo slagen de meeste vissers erin om deze kolos levend en wel weer over boord te zetten.
Het extreme voorval aan de Vlaamse kust, waarbij de Z.18 Soetkin zich na een eerste waarschuwing opnieuw vergreep aan een Reuzenhaai, trok de aandacht van de internationale pers. Het feit dat de zaak nu geseponeerd wordt, is voor Natuurpunt onbegrijpelijk. Dit ondergraaft de geloofwaardigheid van soortbescherming. Bovendien werpen zulke misdrijven een smet op de visserijsector, terwijl die net inspanningen levert om duurzamer te worden.
Dit is niet alleen een zaak voor minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD), maar ook voor minister van Zeevisserij, Kris Peeters (CD&V). Om te tonen dat het menens was, had de Vlaamse overheid zich immers burgerlijke partij kunnen stellen. En bij het uitblijven van een strafrechtelijke sanctie, had de bevoegde minister een administratieve sanctie kunnen opleggen. Maar de bevoegde politici hebben geen actie ondernomen. Nochtans wordt het hoog tijd dat men soortbescherming ernstig neemt. Men moet durven snoeien in de subsidies aan hardleerse overtreders die de regels opzettelijk aan hun laars lappen. Anders blijft het dweilen met de geldkraan open.
Tot slot vraagt Natuurpunt om technische maatregelen te onderzoeken die de bijvangst van reuzenhaaien kunnen voorkomen. Nu al bestaan grootmazige rasters aan de ingang van het sleepnet om bijvangst van schildpadden te voorkomen. Gelijkaardige aanpassingen kunnen ook vermijden dat reuzenhaaien in de netten verstrikt raken.
Tekst: Frederik Mollen, Natuurpunt Beleid
Foto's: Frederik Mollen & Greg Skomal/SWFSC-NOAA