Uiterwaarden vallen droog, grazers op verkenning

Bericht uitgegeven door FREE Nature [land] op [publicatiedatum]

De uiterwaarden vallen weer droog na de hoge waterstand van eind vorige week. Dieren die zich veilig hadden teruggetrokken op de hoge delen van de uiterwaarden, treffen nu hun leefgebied aan met verse afzettingen van zand en slib.

Donderdagavond 6 juni werd een waterstand van 13,62 meter bij Lobith bereikt, waardoor een deel van de uiterwaarden van de grote rivieren onder water liep. Er waren hier echter geen problemen zoals langs de Duitse Elbe. De uiterwaarden zijn ook bedoeld voor opvang van water. Inmiddels is het water een eind gezakt en vallen uiterwaarden droog. De runderen en paarden van FREE Nature krijgen nu vanzelf weer de ruimte, nadat ze een paar dagen waren samengebracht op de hogere delen van de uiterwaarden. De komende tijd volgen we hoe de gebieden zich ontwikkelen na dit bijzondere zomerhoogwater.

De waterstanden van afgelopen week zijn op zich niet bijzonder hoog. In het winterseizoen komen wel hogere waterstanden voor. Voor deze tijd van het jaar is een waterstand van meer dan 13 meter Lobith wel bijzonder. Dat is sinds 1984 niet meer gebeurd. De effecten op de uiterwaarden en de dieren en planten die daar leven zijn anders dan bij hoogwater in de winter. Nu groeien en bloeien er planten, broeden er vogels en zijn insecten actief in de uiterwaarden. De runderen en paarden die er grazen hebben in deze tijd van het jaar pas geboren veulens en kalveren.

Grazers veilig op het droge
In de uiterwaarden zijn hoge plekken ingericht waar de grote grazers met hoogwater naartoe gedreven worden. Vaak weten dieren die plekken zelf te vinden, de uiterwaard is hun thuis. Zelfs als ze door een laagje water moeten waden, volgen ze feilloos de voor hen vertrouwde routes. Tijdens het hoge water zijn sommige uiterwaarden voor publiek gesloten om de dieren rust te gunnen op de drooggebleven plekken. Mensen hielden zich aan de tijdelijke afsluiting en toonden meestal begrip.

In de Erlecomse Waard (Gld) zijn de grazers bijeen gedreven op de hoger gelegen oeverwal aan de Waal. De dieren kwamen hier een paar dagen op een eiland te staan. FREE Nature heeft hiervoor gekozen na overleg met de Algemene Inspectie Dienst en Staatsbosbeheer. Op deze manier was het niet nodig de runderen en paarden te vangen en te verplaatsen. Dat zou veel stress hebben veroorzaakt in de kuddes, waar nu veel pasgeboren kalveren en veulens zijn. Inmiddels kunnen de dieren van hun eiland af om te verkennen hoe hun leefgebied eruitziet na de inundatie. En dat is wennen.

Vers zand en slib in de uiterwaarden
Nu het rivierwater zich weer terugtrekt, zien de uiterwaarden er anders uit dan we in de zomer gewend zijn. Vlak langs de rivier heeft het snelstromende rivierwater zand achtergelaten. Deze zandige plekken zijn geliefd bij bijvoorbeeld graafbijen. In de komende jaren kunnen zich op zulke plekken stroomdalplanten gaan vestigen. In de meer luwe delen van de uiterwaarden stroomt het water langzamer. Hier heeft de rivier fijne slibdeeltjes achtergelaten. Dit is goede mest voor de ruigtekruiden die hier in de nazomer bloeien en die dan tal van insecten van eten voorzien. In najaar en winter zijn de zaden een feest voor allerlei zangvogels.

Tekst: Chris Braat, FREE Nature
Foto’s: Fokko Erhart, Wildernisfoto; Marc Buchner, FREE Nature