Zwetende zwammen

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Vooral houtzwammen hebben er last van: ze zweten bij actieve groei en een hoge luchtvochtigheid druppels uit. Deze druppels, ook wel guttatiedruppels genoemd, hebben soms opvallende kleuren.

Na een flinke regenbui is de natuur nat en hangen er overal druppels. Maar als het niet geregend heeft, is het een bijzonder en opvallend gezicht: een houtzwam waarbij grote druppels “zweet” aan de groeirand hangen. Deze druppelvormige vochtuitscheiding komt zowel bij sommige bladplanten, zoals Vrouwenmantel, als bij sommige paddenstoelen voor. Het verschijnsel wordt guttatie genoemd en ontstaat als de paddenstoel in de groei grote hoeveelheden vocht opzuigt en het overschot aan water kwijt moet. Het resultaat zijn dan grote druppels vocht aan de rand van de groeiende zwam. Is het vocht dat de zwam opzuigt gekleurd door stoffen die erin zitten, dan kunnen de druppels deze kleur ook aannemen. Bij sommige paddenstoelen kunnen de druppels zelfs bloedrood kleuren.

Als je druppels aan een paddenstoel ziet hangen is het gemakkelijk na te gaan of het om guttatiedruppels of dauwdruppels gaat. De smaak van guttatiedruppels is namelijk vaak prikkelend en een beetje zuur en bitter; een beetje onaangenaam.

Vooral veel houtzwammen, zowel hele stevige soorten zoals de Roodgerande houtzwam(Fomitopsis pinicola), als zachte en breekbare soorten zoals de Bittere kaaszwam (Oligoporus stipticus), vormen in hun jeugdfase guttatiedruppels. Ook stekelzwammen en zelfs plaatjeszwammen kennen guttatie. Bij de laatste groep treedt het verschijnsel vaak op aan de plaatjes. Men spreekt dan over tranen. Als de druppels gekleurd zijn dan laten ze bij verdamping vlekken op de paddenstoel achter.

Op de website Allesoverpaddenstoelen zijn mooie voorbeelden te zien van guttatie bij allerlei paddenstoelen.

Tekst: Eline Vis, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Eline Vis, Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging