Purperreigers bereiden zich voor op de trek

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Hoewel een flink deel van de purperreigers nog in het broedproces zit, zit het broedseizoen er voor een ander deel weer op. De purpers, zowel de volwassen als de jonge vogels, hebben nog even de tijd om zich voor te bereiden op de trek naar Afrika in augustus en september. Hoe ze dat doen is één van de resultaten van onderzoek met satellietzenders.

In 2007 en 2008 werden zestien Nederlandse purperreigers voorzien van een satellietzender, met als belangrijk doel het in kaart brengen van het trekgedrag van purperreigers. Dit onderzoek werd uitgevoerd door Bureau Waardenburg, in opdracht van Vogelbescherming Nederland. Het heeft een schat aan informatie opgeleverd over het gedrag en de ecologie van purperreigers op trek en in de overwinteringsgebieden in Afrika. Via Natuurbericht.nl en Vogelbescherming.nl heeft u regelmatig kunnen lezen over dit spectaculaire onderzoek. In het Spaanse ornithologische tijdschrift Ardeola hebben de onderzoekers van Bureau Waardenburg onlangs uit de doeken gedaan hoe purperreigers zich voorbereiden op de wegtrek. 

Vogelsoorten die lange afstanden trekken en onderweg nauwelijks voedsel zoeken, moeten na de broedtijd veel eten en investeren in vetreserves. In jargon heet dat “opvetten”. Zo’n vogel is de purperreiger: binnen vijf tot zeven dagen trekt hij vanuit Nederland naar West-Afrika, een tocht van 3500 tot 4000 kilometer. Het blijkt dat purperreigers die een mislukt broedseizoen achter de rug hebben niet eerder wegtrekken dan succesvolle broedvogels. De onderzoekers vermoeden dat dit komt omdat pas vanaf begin september de omstandigheden in de Sahel, waar de purpers overwinteren, gunstig worden door de herfstregens. Eerder daarheen trekken heeft dus geen zin: het is er te droog voor purperreigers.

Juveniele (jonge) purperreigers zwerven eerst rond en vestigen zich later in een gebied om aan te sterken; ze trekken vervolgens later weg dan volwassen vogels. Volwassen purperreigers daarentegen gebruiken een vast foerageergebied: na de broedtijd houden de meeste purpers dat aan, maar ze verruilen de kolonie voor een slaapplaats in of vlakbij het foerageergebied. Dit spaart heen en weer vliegen en dus energie. Uit berekeningen blijkt dat de periode van opvetten ruim voldoende is om de trek succesvol te kunnen ondernemen. Maar het is dus wel belangrijk dat de “opvetgebieden”, de waterrijke veenpolders en moerasgebieden van Nederland, voldoende voedsel bieden aan purperreigers. Ook dit lijkt het geval te zijn.

De purperreiger is een schaarse broedvogel in Nederland. In 2011 broedden er 740 tot 770 paar in ons land. De soort staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Op de website van Vogelbescherming lees je meer over het onderzoek naar purperreigers met behulp van satellietzenders in de periode 2007-2010.

Tekst en foto: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Bron en meer informatie: Winden, Jan van der, Peter W. van Horssen, Martin J.M. Poot & Abel Gyimesi. 2012. Pre-migratory behaviour of the Purple Heron in the Netherlands. Ardeola 59 (1): 3-15.