Snotolven bouwen nu hun liefdesnest in ijskoud zeewater

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op [publicatiedatum]

Hoewel de naam wellicht iets anders zou kunnen doen vermoeden is de Snotolf een fascinerende en prachtige zeevis. Hij kan tientallen jaren oud worden. Hij ziet er bijna prehistorisch uit en bovenal: hij bouwt en vult zijn liefdesnest in zeewater van slechts enkele graden boven nul.

Het is nu winter, de Snotolven trekken momenteel in grote aantallen naar de Nederlandse kust om hier te paren en eieren af te zetten. In deze vrieskou bewaakt het mannetje de komende maanden zijn nest in blijde verwachting van de geboorte van zijn kroost. En over enkele maanden maken de kleine Snotolfjes kennis met hun wrede wereld, in zeewater waarvan de temperatuur slechts enkele graden boven het vriespunt zal liggen.

Snotolven zijn voor sportduikers ’s winters de hoofdprijs van een duik in het ijskoude water van de Zeeuwse Delta. De volwassen vissen leven gedurende het jaar ver op de Noordzee, richting de Atlantische oceaan. In het late najaar beginnen ze een door hun instinct gedreven jaarlijkse trek naar de Nederlandse kust. De mannetjes zoeken aan de ondiepe randen van onder andere de Zeeuwse Delta geschikte plaatsen om hun liefdesnest te kunnen bouwen. Hebben ze een geschikte nestplaats gevonden, dan wachten ze daar in een steeds feller kleurend paaikleed op passerende Snotolven vrouwtjes. Bij aankomst op de Nederlandse kust is het mannetje nog paarsbruin van kleur. Maar onder invloed van hormonen en als blijk van zijn seksuele driften kleurt hij al snel naar oranje tot zelfs rose. Het vrouwtje behoudt gewoon haar grijze uiterlijk tijdens de paaitijd. 

Momenteel, in de wintermaanden van december tot maart, vindt de paring van de Snotolven plaats. Het vrouwtje is in staat om meerdere keren eieren af te zetten. De eitjes worden in karakteristieke grote kluiten met een centraal kuiltje tegen stenen, oesterriffen maar ook bijvoorbeeld scheepswrakken afgezet. Het mannetje bevrucht de eitjes en het vrouwtje gaat er meteen vandoor. Op zoek naar mogelijk nog meer mannetjes voor nog meer paringen. Op het moment dat ze alle eitjes heeft afgezet verdwijnt het vrouwtje weer naar de Noordzee. Zij steekt in het geheel geen tijd of energie in de broedzorg. De mannetjes blijven echter trouw gedurende meerdere weken bij het einest om de eitjes schoon te houden, van zuurstofrijk water te voorzien en te beschermen tegen predatoren. Hierbij verandert hij van rose weer langzaam via oranje naar zijn oude vertrouwde bruinpaarse kleur.

Sportduikers hebben waargenomen dat sommige mannetjes ook meerdere keren met langszwemmende vrouwtjes paren, meerdere einesten bevruchten en daarna ook nog eens al deze nesten gaan schoonhouden en beschermen. Een lastige taak waar ze enorm veel energie in steken. Gedurende de tijd dat de mannetjes de einesten bewaken eten ze niet tot nauwelijks. We zien ze dan gedurende de broedzorg langzaam aan sterk vermageren.

Het is een goede keuze van de Snotolven om juist in het ijskoude zeewater te paren, einesten af te zetten en het broedsel te beschermen. Niet alleen hebben ze ’s winters zelf minder voedsel nodig maar ze hebben ook minder last van predatoren, zoals krabben, kreeften en andere vissen die het op hun broedsels gemunt kunnen hebben. Het beschermen van de einesten kost nu dus aanzienlijk minder energie dan als ze zich in het late voorjaar zouden voortplanten.

Buiten de broedzorgperiode eten Snotolven kleine kreeftachtigen, maar vooral ook ribkwallen. De laatste zijn kleine gelatineuse zeedieren. Door het eten van ribkwallen is de maaginhoud van Snotolven vaak gevuld met een snotachtige visceuse massa. Daar danken deze zorgzame vaders en de moeders zonder enig instinctief gevoel voor broedzorg hun naam aan.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon