Top drie 2009: libellen

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op zondag 27 december 2009

Wat waren leuke, opvallende en bijzondere waarnemingen in 2009? We presenteren u de top drie van de libellen: de kleine tanglibel als vaste inwoner van ons land, de gaffellibel langs de Roer en de vuurlibel, die dit jaar regelmatig is gezien.

Kleine tanglibel
De kleine tanglibel (Onychogomphus forcipatus) wordt sinds 2000 regelmatig waargenomen in het Roerdal en langs de Grensmaas. Het betreft hier vooral volwassen individuen. In het Roerdal is ook bewijs van voortplanting gevonden in de vorm van larvenhuidjes. Hoewel de soort niet elk jaar wordt gezien, bevindt zich waarschijnlijk een populatie in het Roerdal. Bij de Grensmaas is in 2000 één volwassen individu gezien, in 2001 zijn vijf individuen waargenomen, in 2004 één individu en in 2009 zijn met enige regelmaat maximaal twee mannetjes gezien. Hoewel er hier geen bewijs van voortplanting is gevonden, is er vermoedelijk wel een kleine populatie aanwezig.

Gaffellibel
Sinds 2000 is er een populatie van de gaffellibel (Ophiogomphus cecilia) langs de Roer aanwezig. Tot 2008 waren hier nog maar enkele waarnemingen gedaan van deze soort. In 2009 waren er op 5 augustus echter al meer dan 170 waarnemingen binnengekomen op www.telmee.nl en www.waarneming.nl. Op 21 juni alleen al werden er meer dan 50 waarnemingen gedaan. Langs de Swalm is in 2006 ook een populatie ontdekt, maar hier is het nog onzeker hoe het met de populatie gaat. De populatie bij de Roer lijkt stabiel, zeker gezien de gemelde aantallen van dit jaar. Er wordt verwacht dat de gaffellibel zich langzaam aan het uitbreiden is en zich ook langs de (Grens)maas en nabijgelegen beken zal vestigen.

Vuurlibel
De vuurlibel (Crocothemis erythraea) staat in de libellenatlas nog als zeer zeldzaam te boek. Inmiddels is deze soort echter algemeen te noemen. Ook in 2009 werd deze schitterende rode libel op veel nieuwe plekken aangetroffen. Het is een onmiskenbare soort. De libelle is vrij breed gebouwd. De volwassen mannetjes zijn helemaal rood. Ogen, borststuk, poten, achterlijf en zelfs de vlekken in de vleugels: alle onderdelen zijn scharlakenrood. De vrouwtjes zijn bruin, maar hebben dezelfde brede bouw waardoor ze zich onderscheiden van de andere soorten. De vuurlibel komt voor in stilstaande, zonnige wateren: plassen, vennen, poelen en sloten. Zowel kale als sterk begroeide watertypen worden door de vuurlibel benut. De eerste waarnemingen zijn begin mei gedaan, maar de soort werd tot in augustus nog aangetroffen. De recente uitbreiding heeft ongetwijfeld te maken met de opwarming, in combinatie met de sterk verbeterde waterkwaliteit.

Tekst en foto’s: Kim Huskens & Kars Veling, De Vlinderstichting