Nederlandse 'steppenroller'

Bericht uitgegeven door stichting FLORON op maandag 7 december 2009

Natuurdocumentaires zitten vol prachtige opnamen met spectaculaire aanpassingen van planten en dieren aan hun omgeving. Vaak gaat het om filmbeelden uit een ver buitenland: over steppenrollers in Azië bijvoorbeeld. Maar met Zeekool hebben we daarvan ook een Nederlandse variant.

Steppenrollers doen voor planten opmerkelijke dingen: ze bewegen zich voort. Dat wil zeggen, aan het eind van zijn leven gaat de plant er min of meer in zijn geheel vandoor om zijn zaden te verspreiden. Niet op eigen kracht, maar voortbewogen door de wind. De bolvormige stevige vorm die de plantentakken daarbij hebben, maken het mogelijk dat de plant al rollend flinke afstanden aflegt. Onderweg verliest hij zijn rijpe zaden en creëert hij kiemingskansen voor nakomelingen op uiteenliggende plaatsen.

Zeekool (Crambe maritima) is een kustbewoner die in ons land de laatste jaren op steeds meer plaatsen opduikt. Je zult hem niet snel over het hoofd zien want het is een forse plant met grote grijsgroene gekrulde bladeren en heerlijk ruikende geelwitte bloemen. Aan het eind van de zomer gaan die na bestuiving over in dikke bolvormige vruchten. Het dikke vlezige omhulsel van het zaad zorgt voor een goed drijfvermogen en maakt verspreiding via het water mogelijk. Een toepasselijk mechanisme voor een kustplant. Maar wie in het najaar over de afsluitdijk rijdt, kan waarnemen dat deze soort zich nog van een ander mechanisme bedient. Het bovenste deel van de plant breekt bij harde wind af en waait als een steppenroller over de dijk. Ook dat helpt een handje bij de zaadverspreiding. In het stormachtige weer van eind november zal Zeekool zich daar vast van bediend hebben. Overigens zijn er meer soorten die deze wijze van zaadverspreiding in ons land hanteren, zoals Loogkruid, Zeeraket, Echte kruisdistel en diverse Melde-soorten.

Tekst: Wout van der Slikke, FLORON
Foto's: Paul Busselen, K.U. Leuven - Campus Kortrijk