Zeldzame Processa garnalen sterk bedreigd

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op vrijdag 13 november 2009

Processa garnalen vormen een kleine familie (Processidae) waarvan slechts vier soorten op de Nederlandse kust voorkomen. Het zijn voor onze kust allemaal zeldzame, tot zeer zeldzame soorten. Er is slechts één locatie in de Oosterschelde waar de afgelopen jaren steeds vaker zeer kleine aantallen Processa garnalen werden aangetroffen. De leefomgeving zal echter binnen enkele dagen volledig verdwenen zijn als gevolg van werkzaamheden van Rijkswaterstaat. Het voortbestaan van onze zeldzame Processa garnalen in de Zeeuwse delta wordt daarom momenteel sterk bedreigd. 

Processa garnalen zijn onopvallende garnaaltjes van ongeveer 4 centimeter lengte die in ondiepe kustgebieden op zandbodems voorkomen. Van de Nederlandse kust zijn vier soorten bekend die hier allen zeldzaam tot zeer zeldzaam voorkomen. En omdat ze zo zeldzaam en onopvallend zijn weten we eigenlijk niet veel van het voorkomen van deze vier soorten op onze kust. Door sportduikers worden sinds enkele jaren in de Oosterschelde bij Zierikzee, op zandbodems, steeds frequenter Processa garnalen gevonden. Recent heeft een duikende bioloog één exemplaar in de Oosterschelde gefotografeerd en verzameld. Van dit exemplaar is onomstotelijk vastgesteld dat het een Processa edulis ssp. crassipes garnaal is. De onderscheidende kenmerken van de soorten Processa garnalen kunnen slechts met behulp van een stereomicroscoop vastgesteld worden.

De Nederlandse kust vormt de noordelijke verspreidingsgrens van de deze soort. Mogelijk is de recente toename van waarnemingen van Processa garnalen te verklaren door het langzaam opwarmen van ons zeewater.

Eetbare processagarnaal in de Oosterschelde bij Zierikzee.

Voor zo ver het ons nu bekend is, is dit de tweede bevestigde waarneming van deze soort in Nederland. In 1951 is in de Westerschelde het eerste Nederlandse exemplaar verzameld. Mogelijk behoorden alle recente waarnemingen van Processa garnalen die op deze locatie zijn aangetroffen tot deze zeldzame soort maar dat is nooit bevestigd kunnen worden. Omdat het voor onze kust zo’n zeldzame soort is heeft hij nog geen Nederlandse naam gekregen. Dat probleem gaan wij met deze mededeling oplossen. Stichting Anemoon stelt voor om deze garnaal de Eetbare Processa garnaal te noemen. De naam “eetbaar” is afgeleid van het Latijnse woord “edulis”: zijn wetenschappelijke soortsnaam.


De Eetbare processagarnaal (verzameld exemplaar)

Er is slechts één locatie in Oosterschelde waar sinds een paar jaren onze Processa garnalen in zeer beperkte, maar wel toenemende aantallen, worden aangetroffen. Dit is onder de noordzijde van de Zeelandbrug bij Zierikzee. Het is juist deze locatie waar de zanderige bodem van de Oosterschelde zeer binnenkort afgedekt gaat worden door staalslakken. Dit is een afvalproduct van de hoogovens dat sterk verontreinigd is met zware metalen. De ondiepe zanderige bodem, het specifieke leefgebied van onze zeldzame Processa garnalen, zal door werkzaamheden van Rijkswaterstaat, hier volledig verdwijnen. Nog maar net herontdekt en meteen wordt het voortbestaan van de Eetbare processagarnaal op deze locatie serieus bedreigd. Dit is een heel groot probleem, waar nog geen oplossing voor gevonden is. Op de website van de Stichting Oosterschelde is alles over deze problematiek te lezen.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt
Stichting Anemoon: www.anemoon.org