Herfst!

Bericht uitgegeven door stichting FLORON op maandag 21 september 2009

Vandaag is het zover, we nemen afscheid van de zomer en stappen de herfst binnen. Tijd voor kleurende bomen, vallende bladeren, beukenootjes, eikels en paddenstoelen.

De meteorologische herfst begon al op 1 september, maar voor de start van de astronomische herfst houden we 21 september aan. Het begin van de herfst is het moment dat dag en nacht nagenoeg even lang zijn. Met de korter wordende dagen en lagere temperaturen zullen loofbomen minder bladgroen aanmaken en hun resterende bladgroen uit de bladeren terugtrekken. Andere pigmenten die vooral rood, geel en oranje bevatten, blijven over. Zo komen de prachtigste herfstkleuren te voorschijn.

Een ander gevolg van de veranderende daglengte en temperatuur is de stopzetting van het plantenhormoon auxine. In het groeiseizoen verhindert dit hormoon de vorming van een kurklaagje aan de basis van de bladsteel. Nu de bomen zich opmaken voor de rustperiode van het winterhalfjaar wordt dit kurklaagje wel gevormd, waarna de boom zijn blad verliest. Zou de verdamping via de bladeren in dit jaargetijde gewoon doorgaan, terwijl de lagere bodemtemperaturen opname van voldoende water via de wortels verhinderen, dan zou de boom door verdroging het loodje leggen. Deze aanpassingen aan de klimaatomstandigheden in de gematigde zones leveren ons het fascinerende verschijnsel van de vier seizoenen op.

Dat niet alleen daglengte een rol speelt in het moment dat bladverkleuring en bladval optreden, blijkt uit de verschillen tussen de jaren. Ook schommelingen in temperatuur en hoeveelheid neerslag spelen een rol. De Natuurkalender, het project waarin we de effecten van klimaatverandering op de natuur volgen, let daarom niet alleen op het begin van de bloei van plantensoorten, maar ook op het moment van bladverkleuring, bladval en rijpe vruchten. Doe mee en kijk voor meer informatie op www.natuurkalender.nl.

Tekst en foto: Wout van der Slikke, FLORON