Komkommerluchtje in de IJssel

Bericht uitgegeven door RAVON op dinsdag 15 september 2009

Op de IJssel vindt nog steeds voortplantingstrek van spiering plaats. Dit is verrassend omdat zeevissen niet meer zo gemakkelijk de IJssel bereiken als toen het IJsselmeer nog Zuiderzee was. Dit concluderen onderzoekers van Stichting RAVON en Bureau Natuurbalans Limes Divergens, die in opdracht van Rijkswaterstaat vismonitoring uitvoeren. Met het onderzoeksvaartuig de Schollevaar is dit jaar weer spiering gevangen in de IJssel. Een apart kenmerk van deze vis is dat ze naar komkommer ruikt.

Voorkomen
Spiering is een pelagische soort waarvan de jonge dieren zich voeden met macrofauna** en kreeftachtigen. Grote spieringen eten ook vis. Tot het begin van de 20e eeuw trokken spieringen vanuit de brakke Zuiderzee massaal de IJssel op om zich voort te planten. Na de aanleg van de afsluitdijk verdween de trekkende anadrome*** vorm van de spiering en maakte deze plaats voor een grote standpopulatie binnenspiering in het IJsselmeer. Binnenspiering in het IJsselmeer is al na één zomer geslachtsrijp bij een lengte van ongeveer tien centimeter. Een klein deel plant zich in het tweede levensjaar voort. Anadrome spiering wordt, door het leven in zout water, groter dan binnenspiering (ruim twintig centimeter).

Onderzoeksresultaten
Analyses van de vangstgegevens uit de periode 1997-2009 laat zien dat in het vroege voorjaar nog steeds spieringen de IJssel op trekken. De aantallen zijn niet meer zo groot als in de tijd toen de Zuiderzee nog bestond, maar nog steeds trekken duizenden tot tienduizenden individuen de IJssel op. De lengte verdeling in onderstaande figuur laat zien dat een aanzienlijk deel van de gevangen optrekkende spiering meerjarige individuen betreft. Dit is in contrast met het IJsselmeer waar het overgrote deel van de paaipopulatie uit éénjarige dieren bestaat. Het is goed mogelijk dat de meerjarige dieren van de standpopulatie uit het IJsselmeer de IJssel optrekken om zich voort te planten. Een andere mogelijkheid is dat anadrome spiering vanuit de Waddenzee via de spuisluizen in de afsluitdijk in het vroege voorjaar via het IJsselmeer naar de IJssel trekken. Een toekomstige vispassage in de afsluitdijk zou in dit geval kunnen zorgen voor toename van een trekkende spieringpopulatie in de IJssel.

Tekst: Jan Kranenbarg, RAVON
Foto: Jelger Herder, RAVON