Exotische waterplant cabomba groeit explosief

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op vrijdag 1 mei 2009

De cambomba of waterwaaier is een waterplant die oorspronkelijk uit Zuid-Amerika komt. De plant wordt veel als aquariumplant gebruikt en sinds 1986 is hij voor het eerst in het Nederlandse oppervlaktewater aangetroffen. In Loosdrecht groeit de plant explosief. De plant is in staat om waterwegen volledig te overwoekeren, veroorzaakt problemen voor recreatie en bedreigt de soortenrijkdom.

Cabomba is een exotische waterplant die in Nederland op inmiddels drie plaatsen in het oppervlaktewater voorkomt, namelijk in Drenthe, bij Maasbracht en in het Loosdrechtse Zodden- en Stergebied. Op de eerste twee locaties geeft de plant geen overlast, in Loosdrecht wordt de plant een ware plaag, met name rond enkele camping- en volkstuincomplexen. Sloten groeien dicht en zelfs gemotoriseerde pleziervaart wordt onmogelijk. Ook zwemmen wordt ernstig bemoeilijkt.

Snelle verspreiding
Cabomba verdicht zich razendsnel. De verspreiding gaat ook snel. Daar waar in 2005 de plant nog maar hier en daar in diverse slootjes voorkwam, zitten nu hele sloten vol. Door maaien en door het gebruik van buitenboordmotoren wordt de plant in delen gehakt die wegdrijven en zich op die manier snel verspreiden. De plantdelen kunnen in het water zes tot acht weken overleven. Zodra een plantdeel tenminste een paar bladeren heeft kan het zich tot een volwassen plant ontwikkelen. Plantdelen vanaf 1 centimeter kunnen levensvatbaar zijn. Aangezien cabomba over heel de wereld veel gebruikt wordt als aquariumplant zorgt hij al op diverse plaatsen overlast. In Australië behoort hij bijvoorbeeld tot de ergste onkruiden van het land.

Zeer grote plantdichtheid
Cabomba kent een zeer grote plantdichtheid. De plant kan onder gunstige omstandigheden 5 centimeter per dag groeien. De plant houdt van voedselrijk water met weinig kalk en van een warm en vochtig klimaat met een temperatuur tussen de 13 en 27 °C. Met de stijgende temperaturen in ons land lijken de groeiomstandigheden voor deze plant beter te worden. De sterke uitbreiding van de grote waternavel en de problemen die deze plant veroorzaakt kan mogelijk als voorbeeld dienen. Een koude winter zal de plant niet tegenhouden aangezien de plant kan overleven als er ijs op de sloten ligt.

Bedreiging voor lokale biodiversiteit
Doordat de plant zeer dichte matten van plantmateriaal vormt is hij in staat om sloten en andere wateren volledig te verstikken. Zodra deze grote hoeveelheid planten afsterft aan het einde van het seizoen kan het zuurstofniveau van het water sterk dalen.

Bestrijding
Tot nu toe blijft de plant beperkt tot de ondiepere delen rond campings en volkstuinen van het Stergebied, maar voor uitbreiding naar de plassen wordt gevreesd. Bestrijding van deze exoot is lastig, omdat hij met wortel en al geoogst moet worden. De bestrijding gaat zich dit jaar dan ook primair richten op de beheersbaarheid: de plant binnen zijn huidige grenzen houden. Als de cabomba het Stergebied verlaat, dreigen jachthavens en sloten op parken verstikt te raken. De plassen kunnen voor zeilboten moeilijk bevaarbaar worden. Deze zomer zal de Plantenziektekundige Dienst uit Wageningen onderzoek doen naar cabomba. Tegelijkertijd maken Waternet, Plassenschap, Provincie, Natuurmonumenten en gemeente samen met de Hiswa en het Watersportverbond plannen om de verspreiding van de plant tegen te gaan.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender
Bronnen: Persbericht Wijdemeren van 16 maart 2009 en de Weeds Management Guide van Australië, Werkgroep Ecologisch Waterbeheer.
Foto's: Aquapetcenter en Freshwaterhobbyist.