Overleeft Bijenorchis de winter?

Bericht uitgegeven door FLORON op zondag 18 januari 2009.

Bijenorchis is de afgelopen 15 jaar in Nederland sterk aan het toenemen en wordt ook steeds noordelijker gevonden. Dit wordt aan de afgelopen warme winters geweten, want bijenorchis schijnt niet goed bestand te zijn tegen vorst. Zal Bijenorchis lijden van de afgelopen periode met strenge vorst?

De meeste Nederlandse orchideeën lijken op het eerste gezicht niet op de exotische soorten uit de tropen. Bijenorchis geeft die associatie wel, dankzij de bijzondere vorm, kleuren en beharing. De lip van de bijenorchis lijkt oppervlakkig gezien op een harig insect, bijvoorbeeld een hommel of bij.

Sterke toename
Rond 1980 was Bijenorchis in Nederland een zeer zeldzame verschijning en vooral bekend uit Zuid-Limburg en Zeeland. De afgelopen decennia, maar vooral de afgelopen 5-10 jaar is Bijenorchis sterk toegenomen. In het westen is de soort flink naar het noorden aan het uitbreiden en komt nu tot op Texel voor. Ook in het binnenland zijn nieuwe vindplaatsen bekend geworden, noordelijk tot in Friesland. Bijenorchis werd vroeger vooral gevonden in bijzondere duingraslanden en kalkgraslanden, tegenwoordig is de soort te vinden in allerlei weinig bijzondere graslanden in bermen en op dijken. Het gaat daarbij geregeld om grote aantallen planten.

Vorstgevoeligheid en klimaatverandering
Er wordt wel aangenomen dat toename van Bijenorchis is te verklaren door de zachte winters van de afgelopen jaren. Bijenorchis overwintert als een van de weinige Nederlandse orchideeën namelijk als groene rozet. Deze rozet zou vorstgevoelig zijn. Het wordt dus een uitdaging om in mei en juni te kijken of de populaties van Bijenorchis zijn geslonken. Als de huidige trend met warme winters doorzet hoeven we ons geen zorgen te maken; aan de huidige opmars Bijenorchis zal niet gemakkelijk een einde komen.

Tekst en foto's: Baudewijn Odé, FLORON