Een tweede leven voor uw kerstboom

Bericht uitgegeven door Alterra Wageningen UR op vrijdag 26 december 2008

De Nederlandse beken worden sinds jaar en dag schoon gehouden om de waterafvoer en daarmee veiligheid te zekeren. Bomen, takken en bladeren brengen echter de biodiversiteit terug in de beek. Kerstbomen kunnen de kernfunctie in beken echter ook vervullen.

Bomen en takken zijn natuurlijke structuren in onze laaglandbeken. Ze remmen en versnellen de stroming, ze bieden woonplaats, schuilplaats, aanhechtingsplaats, plaats om eieren op af te zetten en voedsel aan kleine en grotere waterdieren. Ze bieden ook plekken aan algen om te ontwikkelen. Algen die op hun beurt weer zuurstof produceren en als voedsel voor grazende fauna dienen. Ook vissen zijn gebaat bij de aanwezigheid van deze structuren. En niet al de structuren zelf ook de de stromingsvariatie die voor, langs, in en na de bomen en takken ontstaat vormt een grote verrijking. De verschillen in stroming leiden tot slibbankjes, zandvlakten, grindbedden en diepere stroomkuilen en verhoogde zand en detritus duinen.

Kerstbomen bieden dergelijke structuren. Al zijn de naalden minder gewild voedsel de structuur van de kerstboom vormt een uitstekende basis voor een grote beekbiodiversiteit. Nu is het natuurlijk niet de bedoeling dat de kerstbomen lukraak in de beek worden gegooid, maar met enig beleid van verzamelen en gericht in de beek aanbrengen zou de Nederlandse natuur erg gebaat kunnen zijn.

Onderzoek aan de Nederlandse laaglandbeken heeft aangetoond dat houtinbreng effect heeft op de structuur en het functioneren van het laaglandbeeksysteem en de daarin behorende biodiversiteit. Inventarisaties hebben laten zien dat momenteel vaak maar 1-5% van de beek nog met bomen, takken of blad bedekt is. In de laatste natuurlijke laaglandbeken en ook in de natuurlijke laaglandbeken in midden-Polen blijkt dat dit aandeel groter dan 50% zou moeten zijn. Een kwart zijn bomen en takken en het andere kwart is blad en afgebroken organisch materiaal (slib en detritus). Met het bewust hergebruiken van kerstbomen kunnen de beken worden voorzien van een kwart van de noodzakelijke houtige structuren. Bladval en inwaaien van blad zorgt daarna op natuurlijke wijze voor de andere 25% aanvulling. Daarom is de slogan “een tweede leven voor uw kerstboom”een understatement omdat er door deze bomen een veelvoud aan leven kan terugkeren.

Tekst en foto's: Piet Verdonschot, Alterra Wageningen UR