Nationale landschappen: visitekaartjes platteland

Natuurbericht uitgegeven door Alterra, Wageningen UR op zondag 2 november 2008 

Er zijn 20 Nationale landschappen in Nederland. Samen vertellen zij het verhaal van het Nederlandse landschap. Een gebied met de status ‘Nationaal Landschap’ kan rekenen op aandacht en middelen van de nationale overheid. Sinds de invoering in 2005 hebben de provincies de regie over de uitvoering van het beleid. In het speelveld van het Nationale Landschap zijn vele verschillende partijen actief. In de praktijk blijken er vragen te liggen waarop het nationale beleid geen pasklaar antwoord heeft.

Hoewel ze onderling van elkaar verschillen, hebben de Nationale Landschappen ook veel met elkaar gemeen. Nu het platteland meer en meer onder druk komt te staan, worden deze landschappen beschermd omdat ze zo kenmerkend zijn voor Nederland. Er mag dus niks, is de eerste gedachte, maar dat is niet zo. Er wordt gewoond, geleefd, gewerkt en gerecreëerd. Boeren, landeigenaren en (natuur)beheerders dragen er aan bij dat het landschap in stand blijft en zijn betrokken bij de ontwikkeling ervan. Er is in principe ruimte voor ontwikkelingen, zolang die het landschap geen geweld aan doen.

De Dommel, Nationaal Landschap Het Groene Woud		Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland

Maar verschillen zijn er dus ook. Elk Nationaal Landschap is uniek door de manier waarop natuur, reliëf, grondgebruik en bebouwing er met elkaar samenhangen. Per landschap is dit benoemd in zogenaamde kernkwaliteiten. Zo kenmerkt het Nationaal Lanschap Rivierengebied zich door uiterwaarden, oeverwallen en komgronden, met op de oeverwallen en stroomruggen de boomgaarden waar de Betuwe zo bekend om is. Maar je vindt er ook forten en landgoederen. In de Nationaal Landschap de Graafschap bijvoorbeeld zie je vooral gaaf, kleinschalig boerenland met gehuchten en boerderijen, terwijl Nationaal Landschap Middag-Humsterland in Groningen zich kenmerkt door openheid van het landschap.

Op verzoek van LNV experimenteert Alterra, Wageningen UR in de Nationale Landschappen met het oplossen van specifieke kennisvragen. Met zoveel verschillen onder één en dezelfde noemer is het immers goed voor te stellen dat de landschappen ook ‘eigen’ kennisvragen hebben. In het project ‘Kennis op maat’ worden 10 specifieke kennisvragen vanuit verschillende Nationale Landschappen behandeld. De vragen zijn zeer uiteenlopend, waarbij onder andere organisatievormen, kernkwaliteiten, 3D-visualisaties en monitoring aan bod komen. Men wil zo nagaan of deze aanpak beter werkt dan het programmeren van meer generieke kennisvragen voor de Nationale Landschappen. Het project wordt in 2009 afgesloten met een evaluatie en een advies over de manier waarop de kennisinfrastructuur voor de Nationale Landschappen in de nabije toekomst kan worden ingericht.

Meer informatie over dit onderzoek is te lezen op www.kennisonline.wur.nl. Meer informatie over Nationale Landschappen vindt u op www.nationalelandschappen.nl.

Tekst: Annelies Bruinsma, Arjan Koomen, Alterra Wageningen UR
Foto’s: Alterra Wageningen UR