Plataanvouwmijnmot nu te vinden

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op vrijdag 24 oktober 2008 

De bladeren van de plataan vallen massaal en dat is de tijd om de plataanvouwmijnmot vast te stellen. De rupsen leven in de bladeren van platanen en maken daar zeer herkenbare mijnen in.

In welke stad of welk dorp is er geen plataan te vinden? Deze schitterende boom wordt veel gebruikt in het openbaar groen. Dat is mooi voor de plataanvouwmijnmot, die helemaal op deze boom is gespecialiseerd. De vlinder zien we niet snel, want het is een zeer klein diertje, dat ook nog vaak hoog in de boom aanwezig is. Toch kunnen we de soort prima vinden, want de rupsen leven in de bladeren en maken daar een karakteristiek vraatpatroon in. Nu vallen die bladeren en kun je ze afzoeken op sporen. De plataanvouwmijnmot behoort tot de microlepidoptera, ofwel ‘kleine vlinders’. Veel van de rupsen van deze vlinders zijn te klein om een heel blad te kunnen behappen. Die leven daarom binnenin het blad en de sporen van hun eten – de vraatbeelden dus – zijn in het algemeen goed zichtbaar.

Door het specifieke karakter van die vraatbeelden kan in verreweg de meeste gevallen tot op de soort worden gedetermineerd. Het determineren van de mijnen wordt bovendien nog vergemakkelijkt, doordat mineerdersoorten op één of slechts enkele soorten waardplanten leven en doordat op een waardplantsoort meestal maar weinig mineerdersoorten voorkomen. De plataanvouwmijnmot is wel heel erg gemakkelijk te determineren: de soort leeft als rups alleen op plataan en op de plataan komt maar één soort vouwmijn voor. Bovendien spint de rups zijden draden in haar mijn. Als het blad verdroogt ontstaan zo allemaal vouwtjes in de mijn, vandaar de naam vouwmijnmot.

De vlinders zijn in rusthouding 4 – 5 mm. groot en van een bijna overdreven pracht: warm oker met blinkend zilveren tekening. De plataanvouwmijnmot komt in geheel Nederland in grote aantallen voor, maar ontbreekt op de Waddeneilanden. Toch is deze soort in Nederland een nieuwkomer, die in minder dan een halve eeuw ons land vanuit het zuidoosten naar het noordwesten heeft gekoloniseerd. Het is bekend, dat kolonisten in de beginjaren in grote aantallen kunnen voorkomen, waarna de aantallen teruglopen. Er zijn aanwijzingen, dat dit laatste ook bij de plataanvouwmijnmot het geval is. Ga maar eens zoeken bij u in de buurt.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting en Joop Kuchlein, Stichting Tinea
Foto’s: Han Klein Schiphorst en Kars Veling