Bijen in het zonnetje

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

De bijen blijven de gemoederen bezighouden. De laatste jaren is het aantal honingbijen sterk aan het afnemen. Recent bleek nog een groot aantal bijenvolkeren van imkers in Nederland en Belgiё te zijn gestorven als gevolg van vervuild voedsel. Waarom moeten wij hier ons zorgen over maken en wat kunnen we doen?

De bijen nemen af, niet alleen in Nederland of Belgiё, maar in heel Europa en onder andere ook in Amerika. Hele volkeren lijken simpelweg te verdwijnen. Wat de grote aanjager van deze achteruitgang is, moet nog bewezen worden. Er bestaan echter wel een aantal hypothesen. De Varroa-mijt, een uitwendige parasiet, lijkt een grote rol te spelen. Maar ook een overmatig gebruik van pesticiden is geen uitgesloten verklaring. Wetenschappers van Alterra proberen bovendien te achterhalen of mogelijk veranderingen in plantengroei en landschap de laatste decennia een belangrijke invloed hebben gehad.

Bijen vervullen een belangrijke rol in de natuur en in de voedselproductie. Minstens 67 procent van alle planten wordt door insecten bestoven. Honingbijen alleen al nemen ongeveer 15 procent van de plantensoorten voor hun rekening (De Bijenstichting). Naast de honingbijen hebben we in Nederland ook wilde bijen die veel van de plantensoorten bestuiven. Onder deze groep vallen de meer dan 300 soorten solitaire bijen en de ongeveer 20 hommelsoorten. Omdat de honingbij in het wild eigenlijk niet zelfstandig kan leven, valt deze buiten de groep. Naast de honingbijen helpen ook de hommels steeds vaker met het bestuiven van bijvoorbeeld tomaten. Dat maakt ons en de natuur zeer afhankelijk van zowel de honingbijen als de wilde bijen.

Er bestaan oligolectische en polylectische bijen. De eerste groep, vaak solitaire bijen, leeft van slechts een beperkt aantal plantensoorten. De tweede groep, waaronder de honingbijen vallen, kan en moet vele verschillende soorten gebruiken. Dit maakt solitaire bijen zeer gevoelig voor verstoringen. Zeker omdat deze bijen slechts afstanden van 10 tot 250 meter kunnen vliegen. Wanneer de gastplant van deze bij in de hele omgeving gesnoeid of gemaaid wordt, hebben de bijen geen voedsel meer. Dit gevaar bestaat echter ook voor polylectische bijen, omdat vaak hele weilanden en grasvelden op het zelfde moment worden gemaaid. Een verantwoord groenbeleid is dus zeer belangrijk.  

Verschillende initiatieven en onderzoeken zijn gestart om de neerwaartse trend in het bijenaantal een halt toe te roepen. Zo is De Bijenstichting opgericht. Deze stichting pleit onder andere voor een verantwoord groenbeleid en tegen het gebruik van schadelijke pesticiden. Zelf kunt u de bijen ook een steuntje in de rug geven. Zo kunt u uw tuin voorzien van insectenvriendelijke planten die voor zowel bijen als vlinders erg aantrekkelijk zijn. Specifiek voor solitaire bijen kunt u met behulp van een houtblok met voorgeboorde gaatjes zorgen voor een geschikte nestgelegenheid. Een lijst met insectenvriendelijke planten en meer tips zijn te vinden op www.wildebijen.nl.

Op dit moment kunt u veel bijen zien vliegen. De werksters van de aardhommel kunnen elk moment verschijnen, nadat de koninginnen nu al een tijdje gevlogen hebben. Maar ook de solitaire bijen laten zich zien. Let bijvoorbeeld eens op het vosje, te herkennen aan een rode gloed. En denk aan de rosse metselbij, vaak te vinden op de blauwe druif. Bovendien maken nog vele andere soorten hun opwachting. Mooi toch, al die biodiversiteit.

Tekst: Lysanne Snijders, De Natuurkalender
Foto's: Muhammad Mahdi Karim, GNU-Licentie voor vrije documentatie en Kadri Puna, Publiek Domein

Bronnen:
De Bijenstichting
De lezing 'Bijen en Biodiversiteit' gegeven door Dr. Marie-José Duchateau en georganiseerd door de Nederlandse Bijenhouders Vereniging op woensdag 28 april 2010.
Resource