De blokken lokken

Het groepje mannen op het strand bij Hoek van Holland heeft niet te klagen over aanspraak (of juist wel). Deze mooie donderdag zijn er veel nieuwsgierige mensen. Ook wij volgen het groepje met onze ogen. Wat doen ze daar? We zien ze bukkend rondscharrelen, daar waar het strand overgaat in de Noorderdam langs de Nieuwe Waterweg. Nu loopt een jonge vrouw nieuwsgierig naar ze toe. Wij staan er toevallig ook vlakbij. Op haar vraag krijgt ze een cryptisch antwoord: "Lieve schat, die blokken lokken!" Het hoofd dat dat zegt, verwijnt weer tussen de grote steenblokken. Ze loopt hoofdschuddend weg, ze kan hier niks mee. Terwijl er een fikse golf aankomt, maken wij ons ook maar uit de voeten. Twee mannen grijnzen naar elkaar. Later wordt duidelijk dat ze vandaag net iets te vaak nieuwsgierig benaderd zijn. Toch zijn die blokken wel degelijk waar het vandaag voor ze om draait.

Achter de koffie

Dat leren we een paar uur later, als we met ze in gesprek raken in een strandpaviljoen. De mannen zitten daar achter de koffie met een gebakje. Dat is ook meteen onze ingang: "Is het gebak hier lekker?" Het antwoord is bevestigend. Hun kleren zitten onder de groene vegen van het zeewier en we zien hoe een aluminium wandelstok wordt leeggeschud. Er drupt allemaal zeewater op de houten vloer. Twee mannen zitten wat opzij en bekijken foto's op elkaars camera. Daarbij prevelen ze toverspreuk-achtige woorden. "Melarr-haphe met een rrr", verbetert de een net de ander. "Ja, maar dit is saksatilis." We vangen meer toverwoorden op. "Aktinia" en "patella" horen we. En dan: "zeepokken." Er gaat ons een licht op. Zeebeestjes? Gaat het daarom? "Was het zwaar tussen die blokken?" vragen we de wandelstok-man.

Geamuseerd antwoord hij: "Ik zag je wel hoor, met je bruinpaarse muts. Mary-L bloost een beetje, haar zelfgebreide muts is een gevoelig onderwerp. Ach, vervolgt de man, ik had daarstraks gewoon even geen zin meer in vragen." Hij vertelt dat ze vandaag alsmaar nieuwsgierige mensen troffen. "Tientallen", zegt een ander. "Veel meer dan anders", klinkt het. Zo gezeten achter hun koffie lijken ze onze vragen gelukkig niet vervelend te vinden.

Reuzenkeien of minirotsen

"Die steenblokken daar hè, die zijn echt heel bijzonder", zo begint er een. En dan volgt een verhaal over de pieren en havenhoofden langs de Noord- en Zuid-Hollandse kust. Die vormen langs de verder zandige kust een hele rijke, afwijkende biotoop voor zee-organismen. "Man, man, als je je daarin verdiept gaat er een wereld voor je open." Ze blijken er al veel te hebben bezocht. En we horen dat ze dit vaker doen. Ze zijn onder meer lyrisch over de grote steenblokken op de pieren bij IJmuiden, Scheveningen en Hoek van Holland. Hoe groter de blokken, hoe meer ze lokken, horen we opnieuw.

Biodiversiteit

Die steenblokken blijken veel toe te voegen aan de biodiversiteit ter plaatse. De meeste mensen beseffen dat niet. "Ook sommige mensen bij Rijkswaterstaat niet, die willen er nog wel eens asfalt overheen gieten, een gruwel voor het zeeleven." Ze vertellen beeldend over grote aantallen Rode paardenanemonen die ze zagen en laten foto's zien op hun camera. Echt indrukwekkend. De blokken lokken ook bijzondere en mooie zeedieren die zich erop vestigen. Het mooiste vandaag vinden ze de ontdekking van de Kleine alikruik, een in ons land zeldzaam huisjesslakje dat uit het zuiden komt. Die vonden ze verscholen in kleine spleetjes in de betonblokken. "Net zoals hij in Frankrijk, in Bretagne, op echte rotsen leeft." En ook de Patella of Schaalhoren is een rotsbewoner die naar het noorden migreerde. Op ons "Zeker door het veranderde klimaat?" volgt wat onderlinge discussie. "Dit zijn geen exoten of zo", hoor ik dan. Nederland ligt gewoon aan de rand van het natuurlijke verspreidingsgebied. Zonder het door de mens geschapen harde substraat zou je ze hier langs de kust niet vinden. Dat het warmer worden van het zeewater helpt bij het migreren is wel duidelijk.

Op de voet volgen

Hoewel ze het ook doen omdat het gezellig is, dient dat gezamenlijke geklauter op die door het wier spekgladde blokken een hoger doel. De mannen zijn aangesloten bij een project dat de zone tussen hoog- en laagwater onderzoekt. Dit Litoraal Inventarisatie en Monitoring Project (LIMP) geeft inzicht in het voorkomen en de trends en seizoenspatronen van karakteristieke soorten uit de zone tussen de eb- en vloedlijn (het litoraal). Stichting ANEMOON kan daarvoor terugvallen op vrijwillige onderzoekers met kennis van de natuur – ook leden van het vrouwelijke geslacht en jongeren – ("puur toeval dat we dit keer alleen met ouwe generatie X-kereltjes zijn"). Dat onderzoek gebeurt het meest in Zeeland. Daar is immers veel meer hard substraat dan in 'zandland', zoals ze de Zuid- en Noord-Hollandse kust noemen. Juist hier vergroot de aanwezigheid van het weinige harde substraat de biodiversiteit aanzienlijk.

Voor het blok gezet

Een van de mannen, Adriaan, vertelt dat ze elkaar pas gisteravond laat hebben opgebeld. Er ontstond een groepje dat nog net in één auto paste (die van hem). Iedereen was al vaker bij Hoek van Holland geweest, maar niet tegelijk. Adriaan heeft een onverwachte vraag. "Zeg, jullie tweeën zitten alles hier zo aan te tekenen, heb je misschien zin om dit gesprekje uit te schrijven?" Hij vervolgt: "Dan verwerken wij het tot een verhaal, zeg maar een sfeerverslag over deze inventarisatie-excursie." Onze nieuwsgierigheid leidt wel vaker tot onverwachte dingen, dus al voelen we ons een beetje voor het blok gezet, we mompelen instemmend. En heel gebroederlijk keuvelen we nog een tijdje door. Een half uur later merken we dat onze koffie al is afgerekend. Dat geldt ook voor onze chocoladegebakjes. "Die krijg je van mij", zegt de man met de stok.

Al met al nog best een leuk en leerzaam dagje daar bij Hoek van Holland. Sterker nog: we hebben afgesproken dat ze ons een volgende keer even bellen of mailen. Dan gaan we proberen mee te klauteren. Mischien regelen we ook wel een wandelstok met een brede rubberen nop. De man met de stok vertelde ons uitgebreid hoe handig dat is tegen het uitglijden. En zo lokken ook voor ons, twintigers van generatie Z, nu ineens de blokken.

Donderdag opgetekend, 's avonds ingetypt en gemaild, vrijdag uitgewerkt, foto's bewerkt en tekst gecorrigeerd. Zaterdagochtend was het bij Nature Today.

Meer informatie

• Informatie over het LIMP van Stichting ANEMOON. Meedoen? Waarnemers zijn altijd erg welkom. Kijk op de website en stuur een mail.
• Voor generatie X was het schelpenboek van Bob Entrop 'Schelpen vinden en herkennen' dé schelpenbijbel (Thieme en Cie, 1959-1972). De Schaalhoren was toen erg zeldzaam langs de Hollandse kust. Zo lezen we in de derde druk: "In juni 1964 werd een exemplaar aan de binnenkant van het zuider havenhoofd gevonden. Ging door verzamelaarshand verloren!" (Voor een meer recente schelpengids zie de website van ANEMOON)
• Over de 'rotskust' van Scheveningen en de zeldzaamheid en herontdekking van de Kleine alikruik verscheen al eerder een artikel op Nature Today.

Tekst Stichting ANEMOON, met dank aan Egbert en Marie-Louise (met excuses voor het voor het blok zetten)
Beeld: PICTAN (leadfoto: zicht vanaf de blokken bij Hoek van Holland); Adriaan Gmelig Meyling; Rykel de Bruyne; Ad Aleman