Meiofauna: beestjes in het zand

De meiofauna is niet een groep die zich taxonomisch laat definiëren, het is een mengelmoes van allerlei soorten: nematoden, roeipootkreeftjes, platwormen en beerdiertjes. Het gaat om organismen van enkele tientallen tot een paar honderd micrometer groot. Deze diertjes hebben zich moeten aanpassen aan een leven waarin regelmatig overstromingen met zout water plaatsvinden. In de getijdenzone heeft de meiofauna gespecialiseerde kenmerken ontwikkeld, beïnvloed door grote schommelingen in hun ecosysteem. Dit heeft geleid tot complexe levenscycli, migratiepatronen en uniek voortplantingsgedrag.

Kleine dieren, grote impact

De dieren spelen een cruciale rol bij het in stand houden van de gezondheid van het ecosysteem. Ze dienen als voedsel voor bijvoorbeeld vissen, krabben en weekdieren. Bovendien speelt de meiofauna een belangrijke rol bij het recyclen van voedingsstoffen en het filteren van water. Ze breken namelijk organisch materiaal af, zoals planten- en dierenresten.

De organismen zijn dusdanig klein dat ze vaak over het hoofd worden gezien. Er zijn maar weinig mensen die ze actief bestuderen. Dit is de reden dat ze vaak ondervertegenwoordigd zijn in DNA-barcodedatabases. Om de gezondheid van het strand te kunnen monitoren, moet je alles onder de microscoop kunnen identificeren. En dat is een hele klus. Meiofauna is nou precies zo’n groep soorten waar DNA-metabarcoding een goede oplossing kan bieden voor dit soort monitoring. Maar dan moeten we dus wel eerst de referenties aanvullen. Een veelbelovende oplossing is een zogenaamde 'taxonomische expertworkshop'. Bij zo’n workshop komen specialisten uit verschillende landen bij elkaar om een paar dagen lang een groot aantal monsters te sorteren, identificeren, en sequencen.

Koppen uit het zand en bij elkaar

Recent organiseerde moleculair ecoloog Jan Macher een meiofauna-workshop bij Naturalis. Tijdens die workshop namen onderzoekers monsters op verschillende stranden, van het Haringvliet tot aan Texel. Hier kwamen meer dan 750 DNA-barcodes uit van nog niet eerder geanalyseerde soorten. Tegelijkertijd werd er onderzoek gedaan naar de diversiteit van meiofauna in de Nederlandse stranden met eDNA. Dankzij de nieuwe barcodes uit de workshop was het aantal eDNA-sequenties waar een soort- of geslachtsnaam aan gekoppeld kon worden in één klap drie keer zo hoog geworden! Zo blijkt dat zelfs in het goed bestudeerde Nederland er nog veel werk aan de winkel is.

Tekst: Jan Macher & Kevin Beentjes, Naturalis Biodiversity Center
Beeld: Antonio Todaro (leadfoto: Heterolepidodermella squamata); Naturalis Biodiversity Center