Op pad met de zeeschildpad!

Het grootste deel van mijn werk doe ik vanaf de laptop en in het (thuis)kantoor om natuurbescherming mogelijk te maken, maar dit keer was ik nodig in het veld bij het Nederlandse Cariben-programma van WWF-NL vanuit Bonaire. Nu zit ik dus boven op de natuurimpact. Op Bonaire hebben we onze kantoorruimte in het gebouw van partnerorganisatie Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB) en soms kan ik ze meehelpen bij het uitvoeren van hun belangrijke werk.

Of het nou is vanaf de kant of de boot, duikend of snorkelend, een zeeschildpad zien blijft voor mij elke keer weer een hoogtepunt. Hier op Bonaire leven gedurende het jaar twee soorten: de groene zeeschildpad en de karetschildpad. Tijdens het nestseizoen komt ook de dikkopschildpad naar het eiland.

Op onderzoek

Kort na mijn aankomst kon ik meteen aansluiten bij een onderzoek in het water, waarbij schildpadden kort gevangen en dan weer zorgvuldig vrijgelaten worden. Het is superspeciaal om een zeeschildpad vast te mogen houden, want dat is alleen met vergunning en voor onderzoek toegestaan. Ze worden gemeten, gewogen en voorzien van een tag. Hiermee doet STCB langetermijnonderzoek naar de gezondheid van zeeschildpadden, hun migratiepatronen en de omvang van de populatie. Tot nu toe hebben ze bijvoorbeeld gevonden (pdf: 2,7 MB) dat er langs de westkust van Bonaire ongeveer 550 jonge groene en 70 karetschildpadden leven die daar naar voedsel zoeken om groot te worden. Aan de westkust groeien groene zeeschildpadden gemiddeld 3,08 centimeter per jaar en in Lac Baai 5,10 centimeter per jaar.

Het meest bijzondere moment voor mij was om in het water oog in oog te staan met een enorm karetschildpad-vrouwtje. Zij is een oude bekende van STCB. Ze zien haar om het jaar terugkomen naar hetzelfde plekje op Klein Bonaire om haar eieren te leggen. Daarvoor komt ze hier al minstens twintig jaar. In deze snel veranderende wereld waarin zeeschildpadden steeds meer menselijke activiteiten tegenkomen zoals boten, visnetten en -lijnen en hun leefgebieden zien verdwijnen, geeft het mij zoveel hoop dat we vrouwtjes zoals deze een veilige haven kunnen bieden om eieren te leggen op Bonaire. Op Bonaire is er mede door het werk van STCB veel aandacht voor zeeschildpaddenbescherming, maar dat is niet overal het geval. Het is dus hard nodig om veilige gebieden uit te breiden. Zeeschildpadden houden zich niet aan politieke grenzen. De zeeschildpadden van Bonaire zijn bijvoorbeeld waargenomen in Colombia en Cuba! Het werk dat STCB en WWF doen is dus belangrijk in een regionale context.

Schildpaddennestjes

Ik ben hier tijdens een belangrijk moment voor zeeschildpadden: het broedseizoen (mei tot november/december). Alle drie soorten leggen hier eieren. In totaal gaat het naar schatting om twintig vrouwtjes die ongeveer honderd nesten per jaar leggen. De meeste worden gelegd door karetschildpadden, gevolgd door dikkop en de groene. Daarom ging ik ook mee met het patrouilleren op Klein Bonaire op zoek naar zeeschildpadnesten.

We hebben nog geen vijftig meter gelopen of we stuiten al op een nest. Het is vermoedelijk van een dikkopschildpad. Zij leggen hun nesten meer in het open zand, terwijl karetschildpadden meer het zand met beschutting van vegetatie opzoeken. Het is voor het eerst in mijn leven dat ik zeeschildpadeieren zie, zo speciaal! Het is een heel kwetsbaar beeld dat de toekomst van deze dieren in het zand ligt. We zetten het netjes af, zodat het niet verstoord wordt en STCB het goed in de gaten kan houden.

Zeeschildpadden redden van Orkaan Beryl

Veel spannender werd het een paar weken later toen we naar Chikitu gingen, een strandje in Washington Slagbaai Nationaal Park, om te controleren op nesten. De dag daarvoor had STCB daar een nest gevonden, waarschijnlijk van een dikkopschildpad. Door de orkaan Beryl die door de regio raasde, waren de golven aan de oostkust echter veel groter dan verwacht. Toen we aankwamen stond het nest letterlijk op het punt om weggespoeld te worden. We zijn dus meteen in actie gekomen en hebben de eieren in veiligheid gebracht op een hoger gelegen stuk. Nog geen vijf minuten nadat we klaar waren met het overbrengen van de 142 eieren, spoelde er een enorme golf over de plek waar het nest eerder had gelegen. We hebben de zeeschildpadjes hierdoor een extra kans op overleven gegeven, fantastisch toch? Ik kijk nu al uit naar het uitkomen van de nesten in de weken die komen.

Samenwerking

Om zeeschildpadden goed te kunnen beschermen en ze terug te zien komen om eieren te leggen, is samenwerking tussen landen hard nodig, zodat ze veilig zijn in hun hele leefgebied en bijvoorbeeld niet alleen waar ze hun eieren leggen. In de Cariben bestaat het Wider Caribbean Sea Turtle Conservation Network (WIDECAST), waar STCB onderdeel van is. WIDECAST, STCB en WWF-NL kunnen door financiële steun van het ministerie van LNV de komende jaren een zeeschildpaddenactieplan uitwerken voor de Nederlandse Cariben. Door beter inzicht te krijgen in waar ze leven, welke bedreigingen ze tegenkomen en hoe het gaat met de aantallen, kunnen we samenwerking met anderen landen aangaan om zeeschildpadden in hun hele leefgebied te beschermen. Samen staan we sterk.

Meer informatie

• STCB doet nog veel meer goed werk, zoals bewustmaking, het helpen van zeeschildpadden in nood en het verminderen van bedreigingen, zoals het opruimen van de kustgebieden, dus check hun website en socials als je meer wilt weten.
• Jaarverslag STCB (pdf: 2,7 MB).
• Lees meer blogs van Nathalie en andere WWF-ers.
• Disclaimer: raak nooit een zeeschildpad aan. Dit was een uitzondering voor het onderzoek.

Tekst: Nathalie Houtman, WWF-NL
Foto's: Casper Douma, WWF-NL; Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB)