Hoe om te gaan met invasieve exoten?

Wetgeving en praktijk

Invasieve exoten als Aziatische duizendknoop, Amerikaanse rivierkreeft en watercrassula komen veel voor in Nederland. Steeds vaker komen partijen als terreineigenaren, gemeenten, aannemers en loonwerkers in het buitengebied in contact met deze schadelijke soorten.

Als het risico bestaat dat werkzaamheden – zoals ruimtelijke ontwikkeling of het uitvoeren van regulier beheer en onderhoud – leiden tot verspreiding van deze planten- en diersoorten, dan is dit in strijd met de doelstelling van de Exotenverordening (EU-verordening 1143/2014 Invasieve Exoten). Ook als dit onbedoeld gebeurt! Bij activiteiten zoals baggeren, regulier beheer en onderhoud en grondverzet worden materialen getransporteerd waarbij exoten kunnen worden meegevoerd. En deze worden daarmee vaak onbedoeld verder verspreid. Het is daarom van groot belang tijdig rekening te houden met de aanwezige invasieve exoten.

Verkleinen risico's

Om de risico’s op verspreiding te verlagen, praktisch om te gaan met uitdagingen en zorg te dragen voor het nakomen van wetgeving is een handelingskader opgesteld. Dit handelingskader gaat vooral in op praktische beste werkwijzen om zo goed mogelijk aan de intenties van de EU-verordening Invasieve Exoten te kunnen voldoen. Hierbij worden ook de internationale regels voor invasieve rivierkreeften en nationale wetgeving omtrent Japanse duizendknoop in acht genomen.

Door de groeiende introductie van nieuwe invasieve soorten is dit handelingskader een groeidocument. De beschrijvingen van effectieve aanpak zijn resultaten van gericht onderzoek of gebaseerd op ‘expert judgement’. Het hier gepresenteerde praktische handelingskader vormt een eerste versie, die aan de hand van nieuwe resultaten uit casussen, ervaringen en vervolgonderzoek verder kan worden aangescherpt.

Zelf het kader gebruiken

Iedereen kan gebruikmaken van het handelingskader, zowel in de planvorming als in de uitvoering. Dit kader is bruikbaar voor iedereen die in contact komt met invasieve exoten en deze mogelijk onbedoeld verplaatst. Het helpt stapsgewijs bij het plannen van werkzaamheden, zodat de kans op verdere verspreiding van invasieve exoten – en daarmee bijbehorende negatieve effecten op biodiversiteit – minimaal zijn. Regels voortkomend vanuit de huidige (natuur)wetgeving zijn in het handelingskader opgenomen. Zo wordt overtreding van de wet voorkomen. Het handelingskader helpt te bepalen waar en hoe tijdens werkzaamheden rekening gehouden moet worden met invasieve planten- en diersoorten. Daarvoor zijn meerdere deelsleutels opgesteld:

1) Het uitvoeren van een voorscan met als doel het in kaart brengen van invasieve exoten en de gevolgen voor uw werkzaamheden.

2) Het omgaan met transport: het vervoeren van invasieve exoten is in de regel verboden, echter, dit mag wel plaatsvinden wanneer het transport plaatsvindt in het kader van uitroeiing en op voorwaarde dat geen verdere verspreiding of introductie in het milieu plaatsvindt.

3) Een weergave van de juiste verwerking van hoe u het met exoten besmet materiaal kunt verwerken, inclusief praktijkvoorbeelden.

In de bijlage van het handelingskader is een uitgebreid ‘Juridisch kader Invasieve Exoten’ opgenomen. Hierin staat een overzichtelijk en informatief kader met alle juridische achtergronden van zowel de natuurwetgeving als de Europese en nationale exotenwetgeving en dit handelingskader. De beschreven werkwijzen kunnen ook in België als basis dienen, maar zijn niet aan de Belgische wetgeving aangepast!

Meer informatie

• Het handelingskader 'Praktisch handelingskader transport en verwerking van invasieve exoten' is opgesteld door Stichting Bargerveen, Natuurinclusief en Soontiens Ecology in opdracht van de Hoogheemraadschappen Delfland, Rijnland, Schieland & Krimpenerwaard in samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
• EU-verordening 1143/2014 Invasieve Exoten.

Tekst: Janneke van der Loop & Hein van Kleef, Stichting Bargerveen
Foto's: Pim Lemmers, Bureau Natuurbalans (leadfoto: geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft); Janneke van der Loop