Onnodig veel orchideeën afgemaaid in bermen

Bericht uitgegeven door Werkgroep Europese Orchideeën [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen twee weken zijn er in Nederland diverse meldingen gedaan van afgemaaide orchideeën in bermen. In sommige gevallen is er zelfs gemaaid ondanks afspraken die er zijn gemaakt. De WEO is een ludieke actie gestart en geeft de betreffende gemeente, provincie of waterschap een exemplaar van haar orchideeënkalender cadeau.

Gemaaide bermen, noodzakelijk kwaad of niet?
Langs veel wegen worden bermen jaarlijks meerdere malen gemaaid. De zogenaamde “zichthoeken” op kruispunten en het wegmeubilair worden vaker gemaaid om de verkeersveiligheid te garanderen. Noodzaak, want verkeersongevallen, al dan niet met dodelijke afloop, wil niemand. Toch is het maaien vaak ten gunste van de bermvegetatie en zeldzame planten, waaronder orchideeën. Juist door het maaibeheer zijn op veel plekken soortenrijke vegetaties ontstaan. Dergelijke vegetaties worden in stand gehouden door het maaibeheer. Hierdoor voelen veel orchideeën zich steeds meer thuis in onze bermen.

Mag dat zomaar, orchideeën afmaaien?
Nee, orchideeën afmaaien tijdens de bloei mag niet. Zo oordeelde de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) vorig jaar in een andere case. Zij gaf de gemeente Almere vorig jaar een waarschuwing.

Alle orchideeën die in Nederland voorkomen zijn beschermd middels de Flora- en faunawet. Zaken die niet worden gezien als een gunstige staat van instandhouding kunnen strafbaar zijn. Wil je toch werkzaamheden uitvoeren dan dien je een ontheffing aan te vragen voor de Flora- en faunawet. Voor reguliere onderhoudswerkzaamheden die soms meerdere malen per jaar plaatsvinden is het ondoenlijk om telkens opnieuw een ontheffing aan te vragen. Daarom kunnen beheerders gebruikmaken van een gedragscode die ervoor zorgt dat, mits aan de voorwaarden wordt voldaan, er geen ontheffing nodig is. Een van de voorwaarden is wel dat het beheer onder de noemer “bestendig beheer en onderhoud” valt. Het moet dus gaan om reguliere onderhoudswerkzaamheden. Een andere voorwaarde is dat in kaart wordt gebracht welke beschermde soorten er voorkomen. 

Wat kun je zelf doen?
Van de beheerder wordt verwacht dat er rekening wordt gehouden met beschermde soorten. Maar wat kun je zelf doen? Nog even kort samengevat:

• Voer de plant in op Waarneming.nl, hiermee wordt de plant uiteindelijk geregistreerd in de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Zorg er wel voor dat je je instellingen op doorleveren hebt staan;
• Neem contact op met de beheerder van de berm. Het invoeren van een waarneming betekent niet dat de beheerder op de hoogte wordt gesteld. Je zult dus zelf actie moeten ondernemen. Zorg ervoor dat je telefonisch contact krijgt en stuur een e-mail ter bevestiging met wat er besproken is;
• Maak heldere afspraken over het beheer en stel eventueel een contract op waarin de gemaakte afspraken staan vermeld. Bedenk goed dat het huidige maaibeheer vaak al goed was (er komen tenslotte orchideeën voor), en probeer het beheer verder te fine-tunen, bijvoorbeeld door een uitgestelde maaidatum;
• Probeer doelsoortsynchronisatie te introduceren. Een principe waarbij het beheer wordt afgestemd op de levenscyclus van doelsoorten.

Speciale orchideeënkalender voor beheer en onderhoud van orchideeënbiotopen
Het afmaaien van orchideeën in de bloeiperiode is onnodig. Om beheerders handvatten te geven over het tijdstip van maaien is door de WEO een speciale kalender uitgegeven. De kalender (dubbelzijdig bedrukt op 1 stevig A4-karton), geeft in één oogopslag een handig overzicht wanneer werkzaamheden wel of geen kwaad kunnen. De kalender is te bestellen bij de WEO (hoe je de kalender bestelt lees je in een eerder verschenen natuurbericht). De WEO geeft als ludieke actie alle gemeenten, provincies en waterschappen die de afgelopen weken orchideeën hebben afgemaaid een kalender cadeau. Hiermee krijgen zij op een constructieve wijze een 'gele kaart'. En met de kalender maken zij komend jaar niet weer dezelfde fout.

Tekst en foto's: Mark Meijrink, Werkgroep Europese Orchideeën (WEO)