Broedseizoen van start: zorgen over vogelgriep zijn groot

De vogelgriep is nog steeds volop aanwezig. Dit jaar valt vooral de sterfte onder de kokmeeuwen op, in veel delen van ons land. Ook andere landen (Duitsland, Frankrijk, België en Italië) melden een grote sterfte onder zeevogels (onder meer jan-van-genten) en andere kolonievogels, en dan met name de kokmeeuwen. Kokmeeuwen komen tijdens het broedseizoen in gemengde kolonies in contact met andere soorten en zitten dan vaak dicht op elkaar. De H5N1-variant van de vogelgriep die de afgelopen jaren rondwaart, lijkt gemakkelijk op nieuwe soorten over te gaan. De vraag is dan ook of, en zo ja op welke soort, de vogelgriep nu overspringt.

Hoeveel grote sterns zijn er nog?

Vorig jaar hield de vogelgriep vooral huis onder grote sterns. Omdat grote sterns broeden in een beperkt aantal kolonies in ons land, kon de vogelgriep makkelijk toeslaan. Complete kolonies werden weggevaagd, duizenden grote sterns stierven. Tim van Oijen van Vogelbescherming: “De komende weken gaan we zien hoeveel grote sterns er dit jaar terugkeren naar hun broedkolonies. De grote stern staat op de Rode Lijst, wat inhoudt dat de soort kwetsbaar is. Omdat grote sterns gemiddeld maar één keer in de twee jaar een jong grootbrengen, duurt het jaren voordat de populatie zich kan herstellen. Dat maakt het extra zorgelijk.”

Lichtpuntjes

Kleine lichtpuntjes zijn er ook. Nadat vogelgriep was vastgesteld in het Landje van Geijssel, waar enorme aantallen trekvogels bijeenkomen op weg naar hun broedgebieden, bleef een gevreesde uitbraak onder grutto’s vooralsnog gelukkig uit. Het goed monitoren en direct ruimen van de kadavers hebben hier mogelijk geholpen de schade te beperken. Ook is er afgelopen herfst en winter gelukkig geen uitbraak vastgesteld onder steltlopers in de Waddenzee. En de ziekte lijkt onder diverse andere soorten die eerder slachtoffer waren, zoals smient, uitgeraasd te zijn.

Plan van aanpak

Vogelbescherming roept de overheid op om de situatie goed te monitoren. Met een landelijk early warning-systeem gevolgd door een expert-analyse van de situatie, kan er doeltreffend worden ingegrepen bij een uitbraak. Daarnaast levert goede monitoring, met zorgvuldige registratie van slachtoffers, inzicht in welke mate welke vogelsoorten getroffen worden door het virus. Ook vindt Vogelbescherming dat er een plan van aanpak moet komen om de getroffen populaties te helpen herstellen en dat er meer gedaan moet worden aan publiekscommunicatie. De eerste stappen daarin zijn gezet. Woensdag 29 maart zijn er in de Tweede Kamer moties aangenomen die er voor zorgen dat er structureel geld wordt vrijgemaakt om vrijwilligers te beschermen tegen vogelgriep en te zorgen voor voorlichting over vogelgriep richting burgers.

Wereldwijd

Desondanks blijven de zorgen over vogelgriep groot. Er is sprake van een wereldwijde uitbraak onder wilde vogels die ook zoogdieren treft. Ook in Zuid-Amerika, dat tot een half jaar geleden nog vrij was van het H5N1-virus. In dat continent stierven de afgelopen maanden tienduizenden zeevogels en duizenden zeeleeuwen. Het virus kan ook mensen infecteren. Eind maart werd H5N1 vastgesteld bij een man in Chili. Vanuit Zuid-Amerika kan het virus worden overgebracht naar Antarctica, waar veel zeevogels leven. Voorlopig is het einde niet in zicht. Vogelbescherming werkt daarom met koepelorganisatie Birdlife aan wereldwijde aandacht voor de impact van vogelgriep op wilde vogels.

Meer informatie

• 8 vragen en antwoorden over vogelgriep | Vogelbescherming
• Verhoogde sterfte onder Kokmeeuwen door vogelgriep | Nature Today
• Massale sterfte onder grote sterns door vogelgriep  Nature Today

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland