Eerste vondsten van de schildweinigpoot in Nederland
EIS Kenniscentrum Insecten, Vrije Universiteit AmsterdamIn nummer 59 van Nederlandse Faunistische Mededelingen wordt de schildweinigpoot (Trachypauropus cordatus) voor het eerst uit Nederland gemeld. Dit is een kleine soort van ongeveer 1,2 millimeter, genoemd naar de schildvormige rugplaten en kop. Zo op het oog lijkt dit bodemdier op een pissebed. In de publicatie worden twee vindplaatsen genoemd: de Maasuiterwaarde bij Eijsden en een tuin in Bodegraven. Daarna is de soort ook recent nog in de binnenstad van Amsterdam gevonden. Omdat er zo weinig op dit soort kleine bodemdieren wordt gelet, is het zeer waarschijnlijk dat de schildweinigpoot op meer plekken in ons land voorkomt.
Weinigpoten
Weinigpoten (Pauropoda) vormen met de miljoenpoten, duizendpoten en dwergduizendpoten de groep van de veelpotigen. Van deze diergroepen zijn de weinigpoten het kleinst (circa 1 millimeter) en hebben het minst aantal poten, maximaal tien paar in het volwassen stadium. De antennen zijn opvallend vertakt, uniek voor deze diergroep. De meeste soorten zijn wit, en langgerekt en lijken wel wat op slanke springstaarten. Om de details te kunnen zien heb je een microscoop nodig. Ze vallen op door hun loopgedrag; ze maken korte sprintjes en opvallende U-bochten. Dit is te zien op de onderstaande video.
Weinigpoot Decapauropus gracilis (Pauropoda) (Bron: Roy Kleukers)
Over het voorkomen en de ecologie van de schildweinigpoot is weinig bekend. Ze leven in strooisel, onder bladafval, achter schors van liggende dode bomen en onder diep in de grond liggende, gladde stenen. Waarschijnlijk eten ze dood en levend plantenmateriaal.
Nederland
In dit artikel wordt de tiende soort uit de groep van de weinigpoten voor Nederland voorgesteld. Dat is niet veel, maar tot 2004 was de groep helemaal nog niet bekend uit ons land. Toen werden maar liefst acht soorten voor Nederland gemeld, waaronder Allopauropus montidiabolus. Dit was zelfs een nieuwe soort voor de wetenschap, genoemd naar de vindplaats Duivelsberg bij Nijmegen, de enige locatie ter wereld waar de soort van bekend is. De verwachting is dat bij verder onderzoek het soortenaantal nog verder zal stijgen. Te oordelen naar het voorkomen van weinigpoten in de ons omringende landen zijn er nog een veertigtal soorten te verwachten.
Tekst: Matty P. Berg, Werkgroep Bodemfauna EIS Kenniscentrum Insecten en Vrije Universiteit Amsterdam
Foto's: Gertjan Kamsteeg
Video: Roy Kleukers