Gehakkelde aurelia: nu verscholen in uw tuin

Gehakkelde aurelia's overwinteren als vlinder en komen in de loop van maart tevoorschijn. Ze zijn vaak later uit overwintering dan de andere vlinderoverwinteraars citroenvlinder, dagpauwoog en kleine vos. Als ze uit overwintering komen, zullen ze eerst hongerig op zoek gaan naar nectar. Dat halen ze, zo in het vroege voorjaar, onder andere uit bloeiende wilgen en sleedoorn. Met een beetje gevulde maag zullen ze dan gaan werken aan de voortplanting. De mannetjes van gehakkelde aurelia zijn territoriaal. Ze bezetten een plekje waarvandaan ze de omgeving goed in de gaten kunnen houden. Het grappige is dat die goede territoriumplekken soms jaar in jaar uit dezelfde zijn. Zo krijg je het idee dat je dezelfde vlinder het jaar erop weer tegenkomt. Dat kan natuurlijk niet, want na de voortplanting zijn ze binnen een paar dagen dood. Andere mannetjes, die in de buurt van dat uitzichtpunt komen, worden fanatiek verjaagd. Een vrouwtje krijgt een warm welkom en er kan gepaard worden. Na die paring verlaat het vrouwtje het territorium en gaat op zoek naar geschikte plekken om haar eitjes af te zetten.

De rupsen kunnen leven op hop, iep, hazelaar en boswilg, maar brandnetel is wel de meest gebruikte waardplant. De eitjes worden afgezet aan de rand van het blad en meestal met een paar bij elkaar. De eitjes komen vrij snel uit en de rupsen eten overdag van het blad. Rupsen van bijvoorbeeld dagpauwoog en kleine vos zijn altijd met veel bij elkaar. Omdat gehakkelde aurelia-rupsen maar slechts met één of twee zijn, kunnen ze ook worden gevonden op kleinere brandnetelpolletjes. Ze hebben een duidelijke voorkeur voor planten die half in de schaduw, en dus vaak onder bomen of struiken, staan. De rupsen zijn opvallend gekleurd, maar toch is er wel sprake van een schutkleur of camouflage. De rupsen zitten namelijk bovenop het blad en bladeren onder bomen en struiken hebben altijd wel vogelpoepjes. En dat is precies waar die rups van de gehakkelde aurelia op lijkt als hij opgekruld op zo’n blad ligt. In de loop van de zomer verpopt de rups en enkele weken later komt de nieuwe gehakkelde aurelia tevoorschijn. Er zijn twee generaties per jaar, die in elkaar overlopen. De laatste generatie zijn vlinders die weer in overwintering gaan. De gehakkelde aurelia is de afgelopen vijftig jaar sterk vooruitgegaan. Dat komt onder andere doordat de vlinder goed tegen veel stikstof kan. Daarnaast heeft het ook te maken met de opwarming, want de soort heeft een voorkeur voor warmere omstandigheden. Nu zit hij weggekropen in de takkenbossen achter in uw tuin, maar vanaf maart kunt u de mannetjes weer verwachten op hun uitkijkpunt.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting