Winterwandelen met de Groene Strand-webapp

Vannacht ging de wintertijd in. En het stormseizoen begon al ruim een maand geleden. Het najaar is een belangrijke periode. Er spoelt dan veel aan en aanspoelsel vormt een belangrijke bron van voedingsstoffen voor de natuur aan de kust. Het aanspoelsel op het strand houdt ons bovendien een spiegel voor van wat er in de nabije kustzone leeft en gebeurt. Voor ons mensen valt er nu veel te leren en te ontdekken. Daarvoor is er nu de nieuwe Groene Strand-webapp. Wie gaat er mee op ontdekking? 

Waar de wind waait

De astronomische herfst begint elk jaar wanneer de zon precies boven de evenaar staat. Deze datum - 23 september - markeert ook de start van het stormseizoen. Het verschil in temperatuur tussen de lucht in de tropen en het poolgebied is dan het grootst. Er ontstaan luchtstromingen zoals de straalstroom, een strook lucht op tien kilometer hoogte met sterke wind. Die luchtstromingen dragen bij aan het ontstaan van storm, zodat er in het winterhalfjaar meer stormen zijn dan in het zomerhalfjaar.

Stormlopen

Nu de temperatuurmeter verder zakt en het stormseizoen is begonnen, breekt voor strandbezoekers een bijzondere tijd aan. Stormgolven kunnen namelijk in de nabije kustzone tot aan de bodem reiken. Daardoor worden veel schelpdieren, wormen en andere bodemorganismen uit hun leefomgeving losgewoeld. Volgt op de storm een aflandige wind, dan voert de onderstroom alles mee naar het strand. Het mechanisme is simpel: de aflandige wind waait de bovenste laag water weg van de kust, die wordt vervolgens door de onderste waterlaag aangevuld waardoor er een tegengestelde onderstroom langs de bodem ontstaat. Deze onderstroom deponeert de losgewoelde dieren en wieren op het strand. Wanneer dus in de herfst de gekleurde boombladeren in het bos langzaam verdwijnen, kunt u zich als wandelaar op het strand nog volop tegoed doen aan de pracht uit zee. Tijdens het stormseizoen wacht er een wereld aan zeeleven op ontdekking.

Functie

Op het strand aangespoelde dieren en wieren zijn of gaan vrijwel altijd dood. Maar in de natuur heeft alles een onmisbare functie. Aangespoelde organismen staan aan de basis van het voedselweb op het strand. Zo leveren ze de voedingsstoffen voor duinplanten om te groeien en voedsel voor vogels. In de microhabitat van het aanspoelsel leven allerlei insecten en kleine kreeftachtigen, zoals de bekende springende (maar niet stekende) strandvlooien. Behalve het verwerken van het aangespoelde materiaal hebben die nog een functie. Ze worden gegeten door grotere predatoren op het strand, waaronder de zeevogels. Daarnaast zijn ook meerdere soorten wiervliegen voor hun voortplanting afhankelijk van aanspoelsel. De larven zorgen voor vertering van de wieren waardoor de voedingsstoffen vrijkomen. Zowel de vliegen als de larven vormen eveneens weer voedsel voor vogels.

Ontdekken nu nog leuker

In het kader van het project Het Groene Strand is een webapp ontwikkeld waarmee je kunt ontdekken wat er zoal op het strand aanspoelt en gebeurt. In de interactieve informatievoorziening ‘Ontdek het strandleven’ maak je kennis met het strandecosysteem. Bekijk welke dieren en planten op het strand leven, wat er allemaal aanspoelt, wat het belang is van aangespoeld zeewier, hoe het strandvoedselweb in elkaar steekt en welke rol de mens op het strand speelt. Kortom: leer alles wat leeft en aanspoelt te herkennen. 

Spiegel

Aan de hand van wat er aanspoelt kun je veel leren. Het aanspoelsel is namelijk een afspiegeling van wat er in de kustzone leeft. Uit de aangespoelde dieren en wieren kan bijvoorbeeld worden afgeleid hoe het met soorten en populaties in zee gaat. Neemt een soort toe of juist af? Waar en hoe leeft een soort? Het tellen van de aanspoelingen en het bestuderen en analyseren van de gegevens helpt mee bij het beantwoorden van zulke vragen. Ook uw waarnemingen zijn daarbij van belang. In het ‘Tel en geef door’ gedeelte van de Groene Strand-webapp doet u mee aan het monitoren van de veranderingen in populaties van allerlei soorten planten en dieren. Of die nou op of vlakbij het strand zelf leven of groeien, bijvoorbeeld in de strandgeulen, of alleen voorkomen beneden de laagwaterlijn en ons voornamelijk via het aanspoelen een kijkje in hun voorkomen geven.

Strandgids

De Groene Strand-webapp fungeert als een soort strandveldgids: soortbeschrijvingen en foto’s helpen bij het determineren van uw strandvondst. En u kunt meteen vastleggen wat u heeft gezien en zo meedoen met het monitoren van het aanspoelsel. Bij het kiezen van de toestand van het organisme wisselen de tekst en foto’s mee en helpen zo bij de determinatie én bij het doorgeven van vondsten. Bij schelpdieren zijn er bijvoorbeeld vier categorieën: ‘doublet’, ‘losse/oude klep’, ‘met vleesrest’ en ‘levend’. De toestand waarin een organisme wordt gevonden is namelijk van belang. Dit geeft bij de data-analyse ecologisch-waardevolle informatie over het (recente) voorkomen van een soort. Losse schelpen kunnen afkomstig zijn van dieren die duizenden jaren geleden geleefd hebben. Maar vindt u een doublet, dus schelpen waarbij de linker- en rechterklep nog aan elkaar zitten, dan weet u dat het dier nog niet al te lang geleden heeft geleefd. Vleesresten of nog levende dieren zijn natuurlijk al helemáál een directe indicatie. Natuurlijk hoeft u niet alles letterlijk te gaan tellen. Geef gewoon een globale schatting van de aantallen met behulp van de aangegeven aantalsklassen.

Effecten

Ook menselijke activiteiten, vervuiling en afval worden met de Groene Strand-webapp gemonitord. Mettertijd kan daarmee in kaart worden gebracht wat het effect is van het creëren van meer ruimte voor natuur op de Nederlandse stranden en de daarvoor genomen aanpassingen en maatregelen, een en ander vallend onder de noemer ‘groen strandbeheer’.

Deel en stel vragen

Eenmalige registratie bij de Groene Strand-webapp maakt het mogelijk waarnemingen te wijzigen en terug te zien, in overzichten en op een landkaartje. Via het forum kunt u vragen stellen en waarnemingen met elkaar bespreken. Waarnemingen kunnen via sociale media gedeeld worden met anderen en beschikbaar worden gesteld aan (natuur)instanties. Zo draagt alles wat u waarneemt bij aan het beschermen van de natuur op het strand.

Weer of geen weer, de Groene Strand-app maakt het strand tot een ongekende natuurbeleving!

Waardevolle waarnemingen

Alle waarnemingen van aangespoelde zeedieren, wieren en op het strand zelf voorkomende dieren en planten zijn welkom in de Groene Strand-webapp en bij Stichting ANEMOON. Hetzelfde geldt voor meldingen van afval, vervuiling en activiteiten van mensen op het strand. Behalve alles wat met de webapp wordt gezien en doorgegeven, geldt dat ook voor losse meldingen die ons op andere manieren bereiken.

Meer informatie

• De Groene Strand-webapp is ontwikkeld in het kader van het project Het Groene Strand. Dit is een samenwerkingsverband tussen LandschappenNL, Stichting Duinbehoud, IVN Natuureducatie, Vogelbescherming Nederland en Stichting ANEMOON om de natuur en natuurbeleving terug te brengen op de Nederlandse stranden. Het Groene Strand is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.

Tekst: Julia van Beinum, Stichting ANEMOON
Foto’s: PICTAN, beeldarchief Stichting ANEMOON (leadfoto: Wandelen op het strand. Wie eenmaal begonnen is met zoeken naar aangespoelde dieren en wieren, kan niet meer ophouden!); beeldmateriaal van het project het Groene Strand; Inge van Lente & Adriaan Gmelig Meyling, PICTAN; Julia van Beinum