Verbetering van biodiversiteit bij de waterschappen

“Waterkwaliteit en biodiversiteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het werk van de waterschappen is gebaat bij een gezonde biodiversiteit, en die stopt niet bij de slootkant,” zegt Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen. Twee jaar geleden zette de Unie van Waterschappen in een position paper biodiversiteit (pdf; 272 KB) uiteen dat de waterschappen niet alleen een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen, maar ook een unieke positie hebben om de biodiversiteit te versterken.

Waterschappen aan de lat

Schoonman: “Onze natuurlijke bondgenoten hebben het helaas zwaar. Dat vraagt om actie. De waterschappen kunnen een belangrijke rol spelen bij het behouden en stimuleren van biodiversiteit. Een gezonde bodem, een gezond watersysteem en gezond water in de sloot zijn essentieel voor alles wat daaromheen groeit en leeft.”

De sloten, beken, rivieren en terreinen die beheerd worden door de waterschappen vormen immers een Blauwgroen Netwerk door heel Nederland. “Met dit netwerk van 17.500 kilometer aan waterkeringen en 225.000 kilometer watergangen hebben we veel mogelijkheden om bij te dragen aan een robuuste natuur,” legt Schoonman uit. Daarbij hoopt hij ook anderen te inspireren: “De waterschappen willen met hun blauwgroene netwerk verbindingszones tussen natuurgebieden realiseren en roepen andere partijen op zich aan te sluiten bij dit initiatief.”

Inzet meten voor biodiversiteitsherstel

Ter ondersteuning van dit Blauwgroene Netwerk, en in opdracht van de waterschappen, heeft Naturalis Biodiversity Center in samenwerking met Schuttelaar & Partners en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), het rapport Raamwerk Biodiversiteit (pdf; 6,7 MB) opgesteld. Het raamwerk omvat verschillende typen indicatoren. Die zijn verdeeld over specifieke doelen, waaronder het realiseren van het Blauwgroene Netwerk, biodiversiteit opnemen in plannen voor praktische uitvoering, of de beheersing van exoten. Het raamwerk kijkt dus verder dan enkel de status van de huidige biodiversiteit. Ook geeft het raamwerk inzicht in prestaties die geleverd moeten worden om de biodiversiteit verder te verbeteren.  

Voorafgaand aan het rapport zijn tijdens twee expertsessies Kritische Prestatie-Indicatoren (KPI’s) geformuleerd. KPI’s sturen op doelen, en maken inzet voor biodiversiteit meetbaar. De indicatoren meten bijvoorbeeld of biodiversiteit geborgd is in het beleid van een waterschap, en of gebruik wordt gemaakt van ecologische werkprotocollen. Het effect daarvan komt dan weer in zicht door het langjarig meten hoe de biodiversiteit ervoor staat. De verschillende typen indicatoren in het raamwerk versterken elkaar dus. Hoewel het raamwerk ontworpen is voor alle waterschappen, kan het ook als blauwdruk dienen voor een dashboard op bijvoorbeeld gemeentelijk niveau.

Raamwerk in de praktijk 

Om het raamwerk in de praktijk toe te passen, ervaring op te doen met de voorgestelde indicatoren, en omdat sommige indicatoren waterschap-overstijgend zijn, is in samenwerking met de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) een Community of Practice (CoP) opgericht. Inmiddels neemt al bijna de helft van alle waterschappen deel. Het werk van de CoP richt zich ook op hoe het raamwerk versterking kan bieden aan de Basiskwaliteit Natuur en waar nodig op verdere definiëring van de indicatoren. Zo sluit iedere indicator ook beter aan op de verschillende waterschappen en hun uiteenlopende doelen en werkzaamheden.

Meer informatie 

• De basis van het Raamwerk Biodiversiteit is gelegd via een enquête en verschillende workshops, waaraan experts van waterschappen en ecologen van andere organisaties deel hebben genomen. Hun input en kennis heeft het raamwerk vorm en inhoud gegeven 
• Het Raamwerk voor Biodiversiteit (pdf; 6,7 MB)is online te lezen. Contactpersonen namens de Unie en de waterschappen zijn Dominique Blom: dblom@uvw.nl (06-20505675) en voor inhoudelijke vragen Bart Schaub: Bart.schaub@rijnland.net (06-11889540)
• Met dank aan: Dominique Blom (Unie van Waterschappen), Bart Schaub (Hoogheemraadschap van Rijnland), Ben Eenkhoorn (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier) en Danneke Verhagen (Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden) vanuit de werkgroep Monitoring, team Biodiversiteit Waterschappen

Tekst: Wouter Beukema, Naturalis; Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), Schuttelaar & Partners
Foto: GettyImages