Op safari in de stad: ontdek snuggere stadsduiven en frituur-vossen

In het boek ontmoet je meeuwen die zelf hun boodschappen doen en winkels in rennen om zakken chips te stelen. Of neem de notenkraker-kraaien, die lastig te openen nootjes op de weg leggen. Zo worden ze gekraakt door voorbijrijdende auto’s. En wist je dat spreeuwen voor verwarring zorgen op het station, omdat ze het fluitje van de conducteur nadoen? Planten en dieren weten wel raad met hun omgeving, en passen zich razendsnel aan op wat de mens heeft gemaakt. In het nieuwe boek van Hiemstra bekijk je de stad vanuit het unieke perspectief van deze andere stadsbewoners.

Waardevolle kennis

Hiemstra onderzoekt voor zijn PhD bij Naturalis de dieren en planten die wonen in de stad. En hoe deze zich hebben aangepast aan hun omgeving. “Meer dan de helft van alle mensen op aarde woont in de stad, en steeds meer mensen lijken hun connectie met de natuur kwijt te raken. Uit Engels onderzoek blijkt zelfs dat kinderen meer Pokémons dan diersoorten kunnen opnoemen”, vertelt Hiemstra ernstig. “Dat terwijl juist in die door mensen gemaakte stad ook een wilde mix van uiteenlopende soorten dieren en planten te vinden is. Je moet er alleen even op letten!”

Afvalnesten

Neem als voorbeeld zwerfvuil. Mondkapjes, rietjes, tasjes, snoeppapiertjes: je komt het op elke straathoek tegen. Een doorn in het oog, maar sommige vogels denken daar heel anders over. “Zelf onderzoek ik de nesten van meerkoeten, want die zitten tegenwoordig ook vol met plastic. Soms bevat een nest wel meer dan duizend stukken afval.”

Hiemstra wil weten waarom ze dat doen. “Een nest hoort een veilig thuis te bieden voor eieren en jongen. Is een nest van plastic wel een veilige wieg? Dat vraag ik me af.” Toch zit ook hier een mooie les in. “Wat voor ons afval is, is voor de meerkoet blijkbaar iets van waarde. Ze gebruiken het materiaal eigenlijk veel beter dan wij. Want juist een materiaal dat zo lang meegaat, tot wel honderden jaren, waarom zou je daar een wegwerpverpakking van maken? Eigenlijk is het dus een prachtig bouwwerk dat laat zien hoe inventief dieren zijn.”

Peuk tegen de jeuk

En wat doen peuken in een vogelnest van een vink of mus? In Mexico-stad zijn nesten gevonden met bijna vijftig peuken tussen het nestmateriaal. “Dat heeft alles te maken met parasieten”, legt Hiemstra uit. “De vogelmijt is een veel voorkomende, ongewenste gast bij vogels. Buiten de stad lossen vogels dit op met speciale planten waar de mijten niet tegen kunnen.” In de stad heb je die keus niet. Wel is er een ruim aanbod aan peuken, die vol zitten met nicotine, nagellakremover, verfverdunner en rattengif. “Oftewel, de ideale, giftige cocktail tegen parasieten. Ja, een peuk helpt tegen de jeuk, maar op de lange termijn is het niet goed voor de vogels. Die vieze peuken horen dus niet op straat!”

Op stadssafari

Met deze voorbeelden laat Hiemstra zien wat we van de natuur kunnen leren, maar ook hoe we beter rekening met de natuur kunnen houden. Naast deze wijze lessen staat het boek boordevol anekdotes, verwijzingen naar komisch maar leerzaam onderzoek en prachtige illustraties door Annette Fienieg van planten en dieren die in de stad leven.

Liefhebbers van Darwin in de stad – geschreven door Hiemstra's onderzoeksbegeleider Menno Schilthuizen – zullen smullen van deze kindvriendelijke variant. Ook als je fan bent van leuke woordspelingen kun je je hart ophalen aan titels als ‘Kroketkreeften en kinderverslinders’ of ‘Mayomuizen en klikokrakers.’ Of deze tongbreker: ‘Want voor je het weet is de fietspad-pad door een fiets plots plat.’

Hiemstra is zelf dolenthousiast over het boek: “Super als mensen het boek gaan lezen. Maar ik vind het vooral leuk als mensen het boek na een tijdje weer dichtklappen en zelf de stad in gaan: op stadsafari!”, aldus de trotse bioloog. “Het boek komt dan ook samen met een zoekkaart. Succes met spotten allemaal!”

Meer informatie

• Perronpagegaaien & krekelcriminelen, op safari in de stad! is verkrijgbaar bij uitgeverij Ploegsma
• Lees meer over het onderzoek naar meerkoetnesten
• Volg Auke-Florian en zijn zoektocht naar stadsnatuur op Instagram of Twitter

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Foto’s: Liselotte Rambonnet; Auke-Florian Hiemstra, Naturalis Biodiversity Center