Na slecht mastjaar weer veel eikels en beukennootjes

Het regent momenteel eikels in heel het land. En op veel plaatsen ‘regent’ het hard omdat er dit jaar heel veel eikels aan de bomen hangen. Sommige eikenbomen hangen zo vol dat de takken naar beneden beginnen door te buigen. Het gewicht van de eikels in combinatie met door de droogte verzwakte takken heeft op diverse plaatsen tot afbrekende takken geleid. De droogte heeft ook een drukkend effect gehad op de eikelopbrengst. De groei van eikels werd geremd, wat leidde tot een verhoogde afstoot van kleine groene eikeltjes en tot niet uitgroeiende steeltjes met kleine eikeltjes die bruin verkleuren en afvallen (noodval). Maar de meeste eikels zijn gewoon goed gegroeid en de afrijping lijkt net zoals in de extreem warme en droge zomer 2018 juist vlotter te verlopen. De eerste rijpe eikels vielen een maand vroeger dan normaal uit hun hoedjes.

Tiende jaar op rij

Ook de beuken produceren dit jaar weer beukennootjes. Het geschatte gewicht van 1,3 miljoen kilo op de Veluwe is ruim drie keer zo groot als vorig jaar. Het is heel bijzonder dat het al weer het tiende jaar op rij is dat er beukenootjes vallen. Eerder werden één of twee jaar met beukennootjes gevolgd door één of twee jaar zonder beukennootjes. De droogte lijkt net als bij de eik een beperkt effect gehad te hebben op de vruchtvorming van de beuk. In het zeer droge 2018 zaten de meeste bolstertjes van de beuk vol. Ook dit jaar zitten in de meeste bolstertjes twee nootjes met wit vruchtvlees.

De Amerikaanse eik is uitgekomen op een plaatselijke mast. De Amerikaanse eik heeft het voorjaar massaal gebloeid wat in lijn was met de inlandse eik en de beuk. Voor 2023 kan daarom een volmast worden verwacht omdat de eikels pas het jaar na de bloei rijpen.

Bovengemiddelde mast, overdadige voedselsituatie

Gecombineerd voor de drie loofboomsoorten karakteriseren we 2022 als een jaar met een bovengemiddelde mast. De inlandse eik is de bepalende soort met de beuk als een goede tweede en de Amerikaanse eik als hekkensluiter. De hoeveelheid mast en de afname van het aantal zwijnen afgelopen jaar door een record afschot, gaat ervoor zorgen dat vanaf nu de zwijnen na een jaar van kommer en kwel weer in een overdadige voedselsituatie terechtkomen. Naast de zwijnen zullen heel veel andere diersoorten van de grote hoeveelheid eikels en beukennootjes profiteren, bijvoorbeeld reeën, edelherten, muizen, gaaien, vinken, houtduiven, eenden en eekhoorns. En indirect profiteren straks weer allerlei roofdieren van een voorjaar met veel biggen, muizen etcetera. Het is heel bijzonder hoe de overdaad aan zaad bron is voor een hele voedselpiramide.

Tekst: Gerrit Jan Spek, Fauna Beheer Eenheid Gelderland (FBE) en Arnold van Vliet, Wageningen University
Foto’s: Arnold van Vliet
Figuur: Vereniging Wildbeheer Veluwe / FBE Gelderland