Dieren verliezen tot 65 procent leefgebied door toename landbouw en veeteelt

Omzetting van natuur in landbouw- en weidegrond vormt de grootste bedreiging voor natuur wereldwijd. Ook in de Amazone en de Cerrado in Zuid-Amerika maken groene regenwouden en rijke savannes in hoog tempo plaats voor soja en veeteelt, veelal bedoeld voor de productie van veevoer. Dit gaat ten koste van de vele bijzondere dieren die in deze gebieden leven, zoals de manenwolf en het driebandgordeldier.

In totaal werden 486 soorten onderzocht, waarvan 183 vogelsoorten, 101 amfibieën, 118 zoogdieren en 84 hagedissen en slangen. Sommige soorten verloren meer dan de helft van hun leefgebied. Van de onderzochte soorten zijn er 136 endemisch, dit betekent dat ze nergens anders ter wereld voorkomen. Het verspreidingsgebied van deze dieren ligt voor 95 procent in de Amazone en de Cerrado. In de Amazone verloren deze kwetsbare dieren 17 procent van hun leefgebied, in de Cerrado maar liefst 35 procent. 

Helft natuur Cerrado vernietigd

De Cerrado is niet alleen de meest biodiverse savanne ter wereld, maar ook een van de meest bedreigde gebieden. “In de afgelopen tien jaar verloor de Cerrado maar liefst zes miljoen hectare natuur, dat is anderhalf keer Nederland”, zegt Moniek Wulms, expert Cerrado bij WWF Nederland. “Niet alleen verloor de Cerrado meer dan helft van zijn unieke natuur, de overgebleven stukken zijn versnipperd en in veel gevallen aangetast door mensen, vee, branden of invasieve soorten. Het is belangrijk dat we een nieuwe weg inslaan: het uitbreiden van weides en akkers is niet nodig, er is voldoende landbouwgrond beschikbaar om voedsel te produceren.”

Het vernietigen van natuur om nieuwe landbouwgrond te creëren is dus overbodig, maar veeteelt en de productie van soja blijven de grootste oorzaken van natuurvernietiging in de Cerrado en Amazone. Uit onderzoek van MapBiomas, een Braziliaans onderzoeksinstituut, blijkt dat in 2021 40 procent van de Cerrado is omgezet voor de veeteelt (24 procent), sojaproductie (9 procent) en andere vormen van landbouw (7 procent) en 14 procent van de Amazone (13 procent veeteelt en 1 procent soja).

Europa zet stappen

Een nieuwe wet moet de Europese markt vrijwaren van producten gelinkt aan ontbossing en zo bossen wereldwijd beter beschermen. De betrokken overheden – waaronder de Nederlandse – en het Europees Parlement staan op het punt de wet te bespreken en flinke knopen door te hakken. Een cruciaal moment: het huidige wetsvoorstel beschermt alleen bossen tegen vernietiging, andere natuurgebieden zijn uitgesloten. Pas over twee jaar wordt bekeken of ook andere natuurgebieden – zoals savannes als de Cerrado, moerassen en graslanden – in de wet worden opgenomen.

Ook de Tweede Kamer voert de druk op de regering en Europa op. Een ruime meerderheid heeft op 15 maart een motie aangenomen die de regering verzoekt ‘in Europees verband eenduidig te blijven pleiten voor het zo snel mogelijk opnemen van andere ecosystemen', zoals de Cerrado. Daarnaast wil de Tweede Kamer ook dat de nieuwe wet wordt uitgebreid wat betreft de producten. Nu worden bijvoorbeeld afgeleide producten van soja, zoals vlees, niet meegenomen in de wet. De Kamer wil deze producten toevoegen.

WWF pleit al langer voor wetgeving tegen natuurvernietiging. Via de #Together4Forests-campagne mobiliseerden WWF en andere natuurorganisaties in december 2020 1,2 miljoen mensen om een sterke nieuwe EU-wetgeving te eisen. De EU is, na China, een van de grootste importeurs van tropische natuurvernietiging en bijbehorende emissies.

Tekst: Stéphanie van den Merkhof, Wereld Natuur Fonds
Foto: Martin Harvey, WWF (leadfoto: manenwolf)