Doe jij ook mee aan de Week van de Groene Tuin?

Waarom meedoen aan de Week van de Groene Tuin?

Het klimaat is aan het veranderen en de biodiversiteit neemt af. Deze veranderingen hebben negatieve gevolgen voor iedereen. Door mee te doen, zorg je voor minder wateroverlast en heb je minder last van hitte en droogte die worden veroorzaakt door het veranderende klimaat. Met groen verwelkom je ook insecten, vogels en andere dieren en daarmee draag je bij aan de biodiversiteit. In een tuin waar veel verschillende soorten leven, krijgen plagen minder kans en zijn minder chemische bestrijdingsmiddelen nodig. Kortom, een groene tuin biedt veel voordelen.

Doe jij ook mee aan de Week van de Groene Tuin? Lees de zeven tips en ontdek hoe je zelf je tuin of balkon kunt vergroenen.

Tip 1: Ontsteen je tuin

In Nederland worden tuinen steeds minder groen. Mensen kiezen namelijk steeds vaker voor een grotendeels of volledig betegelde tuin. Misschien vind je een betegelde tuin gewoon mooier, of misschien denk je dat een tuin met veel tegels minder onderhoud vergt. Dat laatste is echter niet zo: in een tuin met veel bestrating loopt het water minder goed weg. Hierdoor krijg je bijvoorbeeld last van mos of groene aanslag en moet je je terras vaak vegen of schrobben. Daarnaast houden tegels in de zomer hitte vast. Dus de allereerste stap is het voorkomen van tegels. En als je ze al hebt, vervang ze dan door groene beplanting. Hiermee voorkom je zowel wateroverlast als hittestress. Ook is het goed voor de biodiversiteit en daarmee krijgen plagen minder kans. Drie vliegen in één klap dus.

Maak minimaal 60 procent van je tuin groen en bestraat dus maximaal 40 procent. Via dit stappenplan leggen we uit hoe je je tegels kunt vervangen door groen. Doet jouw gemeente mee aan het NK Tegelwippen? Vergeet dan niet het aantal gewipte tegels te melden zodat jouw gemeente kans maakt op de Gouden Tegel.

Tip 2: Geef je tuin een gezonde bodem

In een groene tuin is een gezonde bodem erg belangrijk. In een gezonde bodem groeien en bloeien planten goed. En een gezonde bodem kan ook het water goed vasthouden.

Voor een goede voedingsbodem zijn in elk geval twee dingen belangrijk: de juiste voedingsstoffen én een bodemstructuur waardoor plantenwortels deze voedingsstoffen makkelijk kunnen bereiken. Een vruchtbare en gezonde bodem creëer je door er (zelfgemaakte) compost of organische mest door te mengen. Maar gebruik niet teveel, hier worden je planten weer kwetsbaar en slap van.

Tip 3: Plant en zaai

Hoe beter planten bij jouw tuin passen, hoe gezonder en sterker ze zullen zijn. Als planten op de juiste plek staan, hebben ze minder onderhoud en water nodig. En zijn ze minder vatbaar voor plagen en ziektes. Er zijn een paar belangrijke punten waar je op kunt letten bij het zaaien, en kiezen van planten, bomen en struiken. Daardoor neemt de kans van slagen van jouw groene tuin toe.

1. Kijk goed wat zonnige en schaduwrijke plekken zijn, voordat je planten koopt. Onderzoek welke bodem jouw tuin heeft en kies daar je planten op uit.
2. Kies voor planten die niet veel water nodig hebben.
3. Koop het liefst diverse biologische zaden en planten: die zijn zeker niet behandeld met bestrijdingsmiddelen die giftig zijn voor bijen. Gifvrije planten, bollen en zaden herken je aan een milieukeurmerk.
4. Zorg ervoor dat de tuin een groot deel van het jaar bloeiende planten heeft. Zo help je vlinders, bijen en andere nuttige insecten aan voedsel.
5. Kies voor plantensoorten die van nature in Nederland voorkomen (inheemse planten), deze zijn beter voor de natuur.
6. Begin klein. Laat bomen en planten in je eigen tuin groot groeien in plaats van ze al groot te kopen. Dat is beter voor het milieu, omdat er minder milieubelasting is tijdens de kweek en het transport.

Tip 4: Stimuleer de biodiversiteit

Een groene tuin, geveltuintje of balkon met veel groen is aantrekkelijk voor allerlei beestjes. Deze beestjes ontdekken je tuin vanzelf wanneer je zorgt voor een natuurlijke tuinafscheiding (zoals een groene haag) en wanneer je zorgt voor voldoende voedsel, schuilplekken en nestmogelijkheden. Een tuin vol leven is niet alleen leuk om naar te kijken, maar ook nuttig. Verschillende dieren helpen je tuin gezond en vrij van plagen te houden. Hieronder noemen we een paar voorbeelden van welk beestje welk beestje lust:

• Kikkers, padden, egels en vogels doen zich tegoed aan slakken.
• Lieveheersbeestjes eten graag bladluizen.
• Mieren ruimen de omgeving op en eten (dode) insecten en andere bodemdieren.
• Wespen zijn ook heel nuttige insecten: ze eten vliegen en muggen. Een nest van 6.000 wespen kan zo in één week een 500.000 vliegen en zo’n 130.000 muggen vangen. Koester deze wespen dus, zolang ze geen overlast bezorgen.
• Ook beestjes die je niet ziet, kunnen zorgen voor een gezonde tuin. Wormen en andere bodemdieren woelen de aarde om, breken plantenafval af en zorgen voor een gezonde bodem. Daar profiteren je tuinplanten weer van. Maar ook pissebedden en oorwormen zijn onmisbaar in een levende tuin. Pissebedden ruimen afval op en oorwormen eten bladluizen.

Met deze vijf tips trek je vanzelf dieren naar je tuin:

1. Bomen en struiken met een dichte takkenstructuur zijn goede schuilplaatsen voor vogels en egels. Met een rommelig hoekje in de tuin, met blad- en takmateriaal, zorg je ook voor goede schuilplaatsen. 
2. Zorg het hele jaar voor bloeiende planten, zodat insecten zoals vlinders en bijen, altijd voedsel in jouw tuin vinden. Zie voor tips de bijen- en bloemenkalender.
3. Laat uitgebloeide planten in de winter staan: ze bevatten nog zaden die voedsel zijn voor vogels. Ook kunnen vogels de planten als nestmateriaal gebruiken in het volgende voorjaar. Insecten gebruiken zaadstengels als overwinteringsplaats.
4. Je doet dieren een plezier door een waterschaal met water te plaatsen in je tuin. Heb je meer ruimte? Dan is een natuurlijke tuinvijver een optie.
5. Schuttingen zijn vaak een onneembare hindernis voor dieren zoals egels. Een natuurlijke haag is een milieu- en diervriendelijker alternatief.

Tip 5: Maak je omgeving klimaatbestendig

Met een groene tuin kun je beter omgaan met de gevolgen van klimaatverandering, zoals hitte, droogte en wateroverlast. Als je je goed voorbereidt, heb je minder last van deze effecten. Een groene (gevel)tuin, groen balkon of groen dak werkt verkoelend in periodes van hitte. Bovendien zorgt een groene tuin voor minder wateroverlast, omdat de grond en planten een deel van het water opvangen.

• Plaats een regenton in je tuin: het opgevangen water in een regenton kun je gebruiken om jouw planten in droge periodes water te geven. Via dit stappenplan leggen we uit hoe je een regenton kan installeren.
• Koppel je regenpijp af: met een afgekoppelde regenpijp voorkom je overstroming van het riool. Via dit stappenplan leggen we uit hoe je je regenpijp kan afkoppelen van het riool.
• Leg een groen dak aan: een groen dak werkt verkoelend, neemt regenwater op en biedt voedsel voor insecten.
• Graaf een regenwatervijver of wadi: met een regenwatervijver of wadi kan het regenwater langzaam wegzakken in de grond.
• Plaats infiltratiekratten: infiltratiekratten geven regenwater geleidelijk af aan de grond. Via dit stappenplan leggen we uit hoe je infiltratiekratten kan installeren.
• Vervang tegels door groen: minder bestrating en meer groen werken verkoelend én in een gezonde bodem kan regenwater goed wegzakken.
• Kies voor waterdoorlatende tegels: gebruik als alternatief voor tegels waterdoorlatende bestrating of halfverharding, zoals schelpen of schors.
• Breng hoogteverschillen aan: met hoogteverschillen in je tuin kun je regenwater opvangen in lager gelegen delen en voorkom je wateroverlast in huis. 
• Leg een geveltuintje aan: een geveltuintje of planten op je balkon vangen regenwater op.
• Plaats een boom(pje): een boom(pje) koelt zijn omgeving en brengt verkoelende schaduw tijdens zomerhitte.
• Sproei je tuin verstandig: geef je planten liever eens per week wat langer water dan elke dag een korte periode.

Je kan ook de Groene subsidiewijzer checken om te kijken of je in jouw gemeente een subsidie krijgt voor één van bovenstaande maatregelen.

Tip 6: Voorkom plagen en onkruid

Slakken, bladluizen en andere beestjes horen bij de natuur en dus ook een beetje bij de tuin. Maar hoe voorkom je dat ze uitgroeien tot een plaag? Hieronder alle maatregelen op een rij:

• Een plaag in je tuin voorkom je door natuurlijke vijanden van dieren die overlast geven naar je tuin te lokken. Heb je bijvoorbeeld last van slakken? Verwelkom dan egels, vogels, padden en kikkers in je tuin.
• Hoe gezonder en sterker planten zijn, hoe minder snel ze ziek worden. Zo voorkom je onnodig gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.
• Heb je last van onkruid? Het beste wapen om onkruid te voorkomen is een bodem bedekt met planten, en dat je er dus voor zorgt dat er geen kale stukken grond in je tuin zijn. Heb je toch last van onkruid, dan kun je dit makkelijk verwijderen met je handen, een schoffel en een schepje.
• Gooi aangetast plantenmateriaal bij het gft-afval, gebruik dit niet opnieuw in je tuin. Gft-afval wordt op hoge temperatuur gecomposteerd en doodt de ziektekiemen of plaaginsecten.
• Kies je toch voor chemische bestrijdingsmiddelen? Koop alleen middelen met een toelating van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en koop nooit iets waar de ingrediënten niet op staan.

Tip 7: Duurzaam onderhouden, inrichten en gebruiken

Als je je tuin slim inricht, heeft je tuin niet veel onderhoud nodig. Een duurzame keuze is ook tuingereedschap te delen met vrienden, familie of buren. Dat bespaart materialen en kosten. Wanneer je tuinmeubelen koopt, kies dan het liefst voor tweedehands spullen in plaats van nieuw en sla ze ’s winters overdekt op.

Ga jij aan de slag met groen?

Word je na het lezen van deze tips enthousiast om aan de slag te gaan met vergroenen? Tijdens de Week van de Groene Tuin zijn er veel partijen die lokaal en landelijk acties opzetten om samen tuinen te vergroenen. Ontdek hier alle groene acties.

Over de Week van de Groene Tuin

De Week van de Groene Tuin wordt georganiseerd door voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal samen met een groot aantal partners, waaronder de Atlas Leefomgeving. De campagne maakt onderdeel uit van de overkoepelende campagne ‘Een groener Nederland begint in je eigen tuin’, net als het NK Tegelwippen en de Maand van het Vergeten Plantseizoen. Deze verschillende samenwerkende partijen zetten zich in om Nederlandse tuinen te vergroenen. Samen ontwikkelen zij initiatieven om inwoners te helpen hun tuin klimaatadaptief en biodivers in te richten.

Atlas Werkconferentie Online op 21 april 2022

Atlas Leefomgeving organiseert op donderdag 21 april de tweede Atlas Werkconferentie Online. Het thema dit jaar is 'Van Praten naar Doen'. Twee van de zes workshops gaan over hoe je als gemeente inwoners kunt bewegen tot duurzamer en groener gedrag.

Doe mee aan de workshop Gedrag en leefomgeving: hoe stuur je dat? en leer van Eva van den Broek van Behavioral Insights hoe je het gedrag van mensen kunt sturen.

Of volg de workshop Tips en tools voor bottom-up verduurzamen. In elke gemeente zijn al pioniers op het gebied van vergroenen en verduurzamen. Liesbeth en Marion van Projectbureau Geluksplekken laten zien wat je als gemeente kunt bereiken als je deze duurzame doeners in de schijnwerpers zet om zo andere inwoners te inspireren.

Bekijk op de pagina Atlas Werkconferentie het hele programma en schrijf je in! 

Meer informatie

• Tegelwippen: maak jouw stukje natuur in de stad | Atlas Leefomgeving
• NK Tegelwippen 2022
• Online cursus: Aan de slag met een levende tuin | IVN 
• Watervriendelijke tuin: eerste hulp bij veranderend klimaat | Atlas Leefomgeving
• Bodem dooie boel? Schijn bedriegt! | Atlas Leefomgeving 
• Je leefomgeving verbeteren? Ga het dak op! | Atlas Leefomgeving

Tekst: Sanne Janssen, Milieu Centraal
Afbeeldingen: Kars Veling; Milieu Centraal