Imkers moeten inheemse zwarte honingbijen gaan houden

'Honingbijen' is een met passie geschreven boek over de evolutie, de ecologie en het gedrag van honingbijen. Het beschrijft het onderzoek dat het gedrag van honingbijen stap voor stap ontrafelde en de bijzondere mensen die dit met slimme experimenten deden. Het boek beantwoordt de vraag hoe het mogelijk is dat een bijenvolk van enkele tienduizenden individuen zonder leider kan functioneren en reageren op veranderingen in de buitenwereld. Het beschrijft hoe een bijenvolk besluit te verhuizen, en aan wat voor een woning het de voorkeur geeft.

Seksleven

Het boek verklaart het hoe en waarom van het ingewikkelde seksuele leven van honingbijen en, een probleem waar Darwin al over nadacht, hoe de verhouding van de aantallen mannetjes en vrouwtjes moet zijn. Het legt uit hoe alle aspecten van dit ingewikkelde seksuele leven belangrijk zijn in het weerbaar maken van bijen tegen nieuwe ziekten en parasieten.

Vervolgens wordt de geschiedenis verteld van de invasie van de varroamijt uit Oost-Azië. Het geeft antwoord op de vraag waarom in de VS en West-Europa na veertig jaar nog altijd honingbijenvolken sterven aan infecties met deze mijt, terwijl de bijen in Zuidelijk Afrika en Zuid-Amerika er al snel resistent tegen werden. Het blijkt alles te maken te hebben met de manier waarop ras-honingbijen al decennia lang bij ons worden geteeld. Het boek bespreekt hoe honingbijen weer duurzaam weerbaar gemaakt kunnen worden tegen ziekten en parasieten.

Bedreiging

De ras-bijen in Nederland bestaan uit hybriden van ondersoorten die niet in West-Europa thuishoren, en die een gevaar voor de biodiversiteit vormen. Deels door concurrentie tussen honingbijen en andere bestuivers, maar ook en vooral doordat onze inheemse wilde honingbij, de zwarte honingbij, dreigt uit te sterven doordat imkers hun exotische mannetjesbijen in de natuur loslaten.

Het boek draagt ook de oplossing aan: imkers zouden inheemse zwarte honingbijen moeten gaan houden. Dat alleen exotische en gekruiste bijenrassen hoogproductief kunnen zijn is een misvatting. Door daarvoor inheemse wilde bijenlijnen te selecteren, kunnen we in één klap zowel onze zwarte honingbij redden als de decennialange problemen van imkers verhelpen, aldus de aan Naturalis verbonden emeritus hoogleraar Jacques van Alphen.

Kortom, het boek 'Honingbijen' gaat de problemen die voortvloeien uit het houden van honingbijen niet uit de weg - en draagt er gedurfde oplossingen voor aan.

Meer informatie

• Het boek 'Honingbijen - een natuurlijke en minder natuurlijke historie' geschreven door  Prof. Dr. Jacques van Alphen, verschenen bij Uitgeverij Brooklyn. Het heeft 144 bladzijden en kost  €15,-. Het ISBN is 9789492754448.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Foto: Jacques van Alphen