Nieuwe lector Klimaatrobuuste Landschappen Ellen Weerman gaat landbouw en natuur verbinden

“De komende vier jaar willen we onderzoek opzetten om de transitie naar een klimaatrobuust landschap verder in gang te zetten”, zegt kersverse lector Ellen Weerman. Haar onderzoeksprogramma bestaat uit drie onderzoekslijnen: landschappelijke inpassing en teelttechnieken, waterkwaliteit en biodiversiteit, en agrarisch vakmanschap. “Het uitgangspunt is om vanuit het natuurlijke bodem-watersysteem te beredeneren wat op dit gebied mogelijk is, met name voor landbouw en natuur. Dit willen we doen met ondernemers, natuurorganisaties, overheden en vooral ook met studenten. Studenten zijn de toekomstige generatie die de transitie verder vorm moet gaan geven ten gunste van de leefomgeving.”

De aanleiding voor het lectoraat is de Nationale omgevingsvisie, waarin staat dat Nederland in 2050 klimaatrobuust moet zijn ingericht. Door klimaatverandering zal in Nederland steeds vaker watertekort en droogtestress ontstaan. Ook zal de kans op piekbuien (vaker en heviger) toenemen. Dit extreme weer heeft grote invloed op zowel landbouw als natuur: het leidt tot opbrengstderving bij agrariërs en schade aan de natuur.

Omschakelen naar andere landbouwvormen

Overheden nemen al maatregelen om droge periodes beter op te vangen in de toekomst. Zo herstellen waterschappen rechtgetrokken beken, waardoor het water langer in een gebied blijft en beschikbaar is in drogere periodes. Ook worden grondwaterstanden hersteld rondom natte natuurgebieden. Deze maatregelen hebben impact op de agrarische gebieden in de omgeving: de percelen worden veel natter. Hierdoor kan een ander landgebruik wenselijk zijn dat beter is afgestemd op het natuurlijke systeem van bodem en water. 

Dit biedt kansen voor andere, niet-intensieve vormen van landbouw, die gecombineerd worden met natuurherstel. Door landbouw en natuur te verbinden, kan zowel de biodiversiteit als de waterkwaliteit in een gebied verbeteren. Tegelijkertijd biedt het agrariërs toekomstperspectief op percelen die niet rendabel zijn nadat de grondwaterstand omhoog is gebracht. Dit betekent voor agrariërs en natuurbeheerders een omschakeling. Het lectoraat focust op de kennis en ervaring die nodig zijn om deze omschakeling te realiseren. 

Beeklandschappen als experimenteerruimte

Het praktijkonderzoek zal in eerste instantie plaatsvinden in de beeklandschappen van Noord-Brabant. In deze landschappen is een aantal ontwikkelingen gaande, onder andere het Van Gogh Nationaal Park (in oprichting) en het Geopark Peelhorst en Maasvallei (in oprichting). Deze gebieden hebben een brede focus. Daarbij is het verbinden van natuur en landschap topprioriteit, gecombineerd met leefbaarheid, betrokkenheid van burgers en ondernemers en de versterking van de economie. Daarom bieden ze een unieke experimenteerruimte, en er lopen nu al verschillende losse projecten van HAS Hogeschool.

Door het nieuwe lectoraat kunnen HAS en het NIOO dit onderzoek meer structuur geven en de resultaten naar een hoger niveau te tillen.

Verbinden wetenschap en praktijk

De meerwaarde van de samenwerking ligt volgens het NIOO in het verbinden van wetenschappelijk- en praktijkonderzoek. Kennisvragen uit de praktijk van vele maatschappelijke partners en het onderwijs komen zo sneller bij de wetenschappers. Omgekeerd borgt het instituut de wetenschappelijke kwaliteit met expertise en onderzoeksfaciliteiten. De komende jaren ontwikkelt de lector zo samen met andere onderzoekers fundamentele kennis en voorspellende modellen.

Over Ellen Weerman

Ellen Weerman heeft ruim vijftien jaar ervaring in het onderzoek en negen jaar ervaring in het hoger onderwijs. Ze studeerde Aquatic Ecology aan Wageningen University en promoveerde in 2011 bij het NIOO-KNAW en de Radboud Universiteit op een onderzoek naar het voorspellen van de veerkracht en stabiliteit van ecosystemen aan de hand van ruimtelijke patronen van algen. De laatste drie jaar richtte Ellen zich met haar onderzoek op klimaatrobuuste landbouw, waarbij ze onder meer verschillende projecten uitvoerde binnen het lectoraat ‘Innovatief ondernemen met de Natuur’.

Over het lectoraat

Het lectoraat 'Klimaatrobuuste landschappen: verbinden van landbouw en natuur' wordt mede gefinancierd vanuit de subsidieregeling L.int: Lectorposities bij Instituten van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA en het ministerie van LNV. Deze regeling maakt het mogelijk dat een lector aan de slag gaat bij zowel een hogeschool als een onderzoeksinstituut. De lector verbindt zo het fundamenteel onderzoek van het instituut met het praktijkgericht onderzoek van de hogeschool. Het lectoraat zal nauw samenwerken met het lectoraat ‘Verdienvermogen van natuurinclusieve landbouw’, waarbinnen verdienmodellen voor ondernemers centraal staan.

Tekst: HAS Hogeschool & NIOO-KNAW
Foto's: HAS Hogeschool; Ellen Weerman