Op zoek naar Draadklaver op de oude zeedijk van Vollenhove

De kiem voor de zoektocht werd gelegd in 2020. Een aantal warme, droge zomers op rij, gevolg door een natte, zachte winter leek een ideaal moment om op zoek te gaan naar Draadklaver (Trifolium micranthum). De door de droogte ontstane kale plekken in de grasmat bieden allerlei graslandplanten, waaronder eenjarige klavertjes, een kans om te kiemen uit de zaadvoorraad. Door COVID gedwongen, moesten we de excursie helaas een jaar uitstellen.

Oude meldingen

Als voorbereiding is informatie over het historisch voorkomen van Draadklaver bij Vollenhove op een rijtje gezet. Draadklaver is hier twee keer waargenomen. De oudste melding stamt uit 1957. Dingeman Bakker verzamelde op 27 mei van dat jaar materiaal op de ’zuidwesthelling van de Bentdijk’ in het ‘derde graslandperceel vanaf de Kadoelersluis in de richting van De Krieger’. De recentste waarneming stamt uit 1980 en is gedaan in dezelfde omgeving.

Zoektocht

De zoektocht per fiets voerde van Vollenhove over de oude zeedijk in zuidelijke richting naar buurtschap De Krieger, om vervolgens binnendoor weer terug te keren naar Vollenhove. Onderweg stopten we regelmatig om naar klavertjes te zoeken op kansrijke plekken, waarbij we vanwege het historische voorkomen extra aandacht schonken aan de graslandpercelen ten zuiden van de Kadoelersluis.

Helaas hebben we Draadklaver niet kunnen terugvinden. Dit hangt waarschijnlijk samen met het beheer. Draadklaver heeft een voorkeur voor een kort gegraasde grasmat. De dijk en het aangrenzende grasland werd in het verleden begraasd, maar tegenwoordig bestaat het beheer van de dijk uit maaien en afvoeren en worden de aangrenzende graslanden landbouwkundig beheerd (ze liggen buiten het NatuurNetwerk) waardoor de vegetatie nu te hoog is voor deze soort.

Leuke soorten

De graslandpercelen ten zuiden van de Kadoelersluis leverden wel tal van andere leuke plantensoorten op. Deze graslanden liggen binnen het NatuurNetwerk Nederland (NNN) en worden als natuurgebied beheerd (maaien en afvoeren). Zo bleek een landelijk zeldzame soort als Handjesgras hier talrijk voor te komen, samen met de eveneens zeldzame Rivierduinzegge en begeleid door soorten als Knolboterbloem,  Akkerhoornbloem, Kruisdistel, Kleine klaver, Gewoon biggenkruid en Schapenzuring. Vermeldenswaardig is ook het lokaal voorkomen van Lathyruswikke, een vrij zeldzame, vroegbloeiende eenjarige met kleine roodpaarse bloemen. Ze was hier al ruim dertig jaar niet meer waargenomen.

Een aantal van de aangetroffen soorten staat ook vermeld op het etiket dat Dingemans Bakker bij het materiaal van Draadklaver voegde. Draadklaver groeide hier in 1957 samen met Kleine klaver, Wilde averuit, Handjesgras, Zacht vetkruid, Tripmadam, Knolboterbloem, Zandpaardenbloem, Lathyruswikke, Zandhoornbloem en een blauwe vorm van Kweek. Dit soortenlijstje wijst op de aanwezigheid van droog stroomdalgrasland op de zeeduintjes die hier ooit lagen. Die duintjes zijn vergraven en van het stroomdalgrasland is tegenwoordig niets meer over. Enkele wat minder kieskeurige of langlevende soorten houden echter dapper stand.

En de leukste...

De leukste vondst van de dag was een vreemd ogende Kruipganzerik, met lang gesteelde stengelbladen en grote, wat rommelige vijftallige bloemen. De bloemen waren te groot voor Kruipganzerik, die bovendien volgens de Flora kort gesteelde stengelbladen heeft. We vermoeden dat we de kruising tussen Vijfvingerkruid (die hier talrijk voorkomt) en Kruipganzerik te pakken hadden. Deze als extreem zeldzaam te boek staande kruising blijkt in 1908 al eens bij Kadoelen gevonden te zijn, op een steenworp afstand van de plek die wij bekeken hebben. Leni Duistermaat van Naturalis bevestigde de determinatie, met daarbij de kanttekening dat het een lastige groep is en dat de kruising van Vijfvingerkruid en Tormentil er morfologisch hetzelfde uitziet.

Tekst: Edwin Dijkhuis, FLORON en Linde van der Burgh, Alinda ten Hove en Theo de Kogel
Foto's: Edwin Dijkhuis; Naturalis Biodiversity Center; Peter Meininger