De gordijnzwammen in de lage landen; 25 oktober online lezing

Gordijnzwammen behoren tot de samenlevers (mycorrhizavormers) en komen dus altijd voor bij bomen. Daarbij zijn sommige soorten zeer kieskeurig en komen slechts bij één boomsoort of -geslacht voor, terwijl andere soorten bij een groter aantal boomsoorten kunnen worden aangetroffen. Veel soorten zijn ook kieskeurig wat betreft het bodemtype en hebben een duidelijke voorkeur voor zand of klei. De meeste soorten zijn gevoelig voor stikstofdepositie en veel soorten zijn in Nederland dan ook achteruitgegaan en staan om die reden op de Rode Lijst van zeldzame en bedreigde paddenstoelen. Maar een aantal soorten is nog steeds vrij algemeen.

Het geslacht gordijnzwam is zeer soortenrijk: naar schatting komen in Nederland zo'n 275 tot 300 soorten voor. Het herkennen van deze soorten is soms zeer lastig, maar een aantal soorten kan op grond van veldkenmerken relatief eenvoudig op naam gebracht worden. In andere gevallen kan vaak wel bepaald worden tot welke groep een bepaalde gordijnzwam behoort. Het herkennen van zulke groepen kan dan houvast bieden bij de verdere verdieping van de studie. In de Veldgids paddenstoelen zijn 35 van de meer algemene soorten afgebeeld.

Kenmerken

Zoals zoveel paddenstoelen komen gordijnzwammen vooral in de herfst voor, waarbij de maand oktober de topmaand is. Maar sommige soorten kunnen ook in het voorjaar of de zomer worden aangetroffen. Gordijnzwammen zijn soms forse paddenstoelen met hoeden tot meer dan tien centimeter doorsnede, soms kleine paddenstoelen met een hoed van nog geen centimeter. Veel soorten vertonen vooral bruine tinten, variërend van geelbruin tot roodbruin tot bijna zwartbruin, maar er komen ook gordijnzwammen voor met witte of paarse hoeden.

Sinds enkele jaren is een werkgroep van Vlaamse en Nederlandse mycologen actief bezig een compleet overzicht te krijgen van de gordijnzwammen in de lage landen. Het is de bedoeling dat er in 2024 een deel over gordijnzwammen zal verschijnen in de serie Flora agaricina neerlandica, een reeks Engelstalige boeken die alle Nederlandse plaatjeszwammen behandelen.

Lezing

Op 25 oktober 2021 organiseert de Nederlandse Mycologische Vereniging een online lezing over gordijnzwammen door Thom Kuyper. Hij gaat dan in op het herkennen en op naam brengen van deze groep.

Tekst: Thom Kuyper, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Nico Dam (leadfoto: Gegordelde gordijnzwam)