Wat weet jij over de fascinerende grote katachtigen?

Mijn kat is echt wel een maatje meer. Valt hij ook onder de grote katachtigen? 

Misschien is Garfield vergeleken met jouw kat wel een mager scharminkel, maar dan nog is het antwoord ‘nee’. Alleen katachtigen die tot de Panthera (genus) behoren en een speciaal tongbeen hebben waardoor zij in staat zijn om te brullen, vallen onder de grote katachtigen. Daardoor bestaan katachtigen uit een select gezelschap van leeuwen, tijgers, luipaarden en jaguars.

Hoe zit het met jachtluipaarden en poema's? Dat zijn toch ook grote katachtigen? 

Ja en nee - het ligt eraan aan wie je deze vraag stelt. Traditioneel vallen alleen leeuwen, tijgers, luipaarden en jaguars onder de grote katachtigen, maar deze indeling is de laatste paar jaar veranderd. Jachtluipaarden (ook wel cheeta's genoemd) en poema's horen er officieel niet bij, omdat ze niet tot de Panthera behoren, maar onder andere genera vallen. Het jachtluipaard valt onder de Acinonyx. Vroeger vielen hier nog meer soorten onder, maar die zijn inmiddels uitgestorven. De poema valt onder de Puma. Deze twee soorten hebben ook geen speciaal tongbeen zoals hun brullende familieleden.

Er zijn dus biologische verschillen, maar toch is er ook veel voor te zeggen om het jachtluipaard en de poema wel in te delen bij de grote katachtigen.

Deze dieren hebben immers het juiste formaat, ze zijn cruciaal voor een gezond ecosysteem en net als de andere grote jongens moeten zij ook steeds meer van hun leefgebied inleveren en scoren ze hoog bij stropers. Voor veel milieuorganisaties zijn dit goede redenen om jachtluipaarden en poema's ook onder de grote katachtigen te rekenen. 

En hoe zit het met de bergleeuw en de zilverleeuw?

Het is soms best lastig met al die verschillende benamingen. Maar het zijn, net als de meer gebruikelijke naam poema, gewoon namen voor een en hetzelfde prachtdier. Deze wilde katachtige heeft een groot geografisch bereik en wordt in elk land weer anders genoemd. De poema staat zelfs in het Guiness Book of Records als dier met de meeste namen - alleen al in het Engels zijn er meer dan veertig benamingen voor deze knappe kat. (Een goede om te onthouden voor de volgende pubquiz!)

Jaguars en luipaarden behoren dus tot dezelfde soort?

Nee. De jaguar en het luipaard zijn twee verschillende soorten (Panthera onca en Panthera pardus). Zo op het eerste gezicht lijken ze sterk op elkaar, maar als je weet waar je op moet letten, zie je de verschillen meteen. Jaguars en luipaarden wonen niet op hetzelfde continent. De jaguar is te vinden in Midden- en Zuid-Amerika. Zijn leefgebied strekt zich uit van de struikgebieden en bossen in Mexico tot aan de tropische regenwouden in Zuid-Amerika. Luipaarden komen voor in de sub-Sahara en in Azië. Zij geven de voorkeur aan woestijnen, graslanden en regenwouden. De verschillen zijn het duidelijkst zichtbaar in het vlekkenpatroon van hun vacht. De jaguar heeft rozetten met een zwarte stip in het midden, het luipaard heeft die stippen niet. Ze verschillen ook in postuur: de jaguar heeft een bredere kop en is wat steviger gebouwd dan het ranke luipaard.

Welke soort is de grootste van de familie? 

Waarschijnlijk denk je nu in eerste instantie aan de leeuw, de 'koning van de jungle'. Maar de Amoertijger of Siberische tijger is de grootste van de familie. De mannetjes wegen bijna driehonderd kilo en zijn zo'n drie meter lang. Ter vergelijking: een mannetjesleeuw weegt zo'n tweehonderd kilo en heeft een kop-romplengte van ongeveer twee meter. De Amoertijger is dan wel een heel groot dier, maar ook hij strijdt al lange tijd voor zijn bestaansrecht en voor behoud van zijn leefgebied. En die strijd is nog lang niet gestreden. In Rusland, China en Noord-Korea leven nog maar vijfhonderd van deze tijgers in het wild en de Amoertijger is een bedreigde diersoort.

Het International Fund for Animal Welfare (IFAW) heeft een speciale band met deze prachtdieren. In 2013 schreven wij geschiedenis met het redden en vrijlaten van Zolushka. Dit was de eerste keer dat een Amoertijger werd gered en weer terugkeerde naar het wild. Twee jaar later werd Zolushka gespot met twee welpjes! Haar terugkeer naar het wild is een groot succes voor de hele soort.

Waardoor worden grote katachtigen bedreigd? Hoe kunnen we ze helpen?

Jaguars worden gedood vanwege hun hoektanden, tijgerwelpjes worden verkocht als exotisch huisdier, de natuurlijke habitat van leeuwen wordt steeds kleiner... de grote katachtigen wereldwijd hebben onze hulp nodig. IFAW werkt nauw samen met overheidsfunctionarissen om de handel in wilde dieren op alle fronten te stoppen. Dat doen wij ook met lokale gemeenschappen, zoals de Masai in Kenia, met wie wij duurzame oplossingen implementeren om co-existentie van mensen, grote katachtigen en andere wilde dieren mogelijk te maken. 

In de Verenigde Staten hebben grote katachtigen met een heel specifiek probleem te maken: gevangenschap en particulier eigendom. Waarschijnlijk leven er op dit moment meer tijgers in gevangenschap dan in het wild. Deze dieren leven vaak onder erbarmelijke omstandigheden, zoals in veel te kleine kooien in achtertuinen en in zogenaamde 'privédierentuinen'. IFAW lobbyt onvermoeibaar om in de VS de Big Cat Public Safety Act (BCPSA) door de Senaat en het Huis van Afgevaardigden te krijgen. Deze wet moet een einde maken aan de handel in 'knuffelwelpen' en aan het houden van grote katachtigen als huisdier. De veiligheid van dieren én mensen staat op het spel.

Alleen samen lukt het ons om deze prachtdieren te redden voor de toekomst. Daarom vragen wij jou om

• nee te zeggen tegen knuffelwelpen en het exploiteren van dieren als toeristische attractie;
• melding te maken van online verkoop van producten van wilde dieren, via sociale media zoals Facebook of Instagram en/of via het formulier van onze coalitie.

Tekst: IFAW
Foto's: B. Hollweg, IFAW; Paula Durbin