Van nevengeul tot overstromingsvlakte: zo worden uiterwaarden langs de Waal natuurlijker en robuuster

Voor de scheepvaart en om water goed af te kunnen voeren (waterveiligheid) is de natuurlijke stroming van de rivieren op veel plekken veranderd. Dat heeft negatieve gevolgen voor de natuur. Zo verdwenen natuurlijke overgangen tussen land en water, en zoet en zout: belangrijke leefgebieden voor planten en dieren. Ook veel trekroutes van vissen zijn geblokkeerd door stuwen en sluizen. Daarom nemen overheden en natuurorganisaties maatregelen om de natuur langs de grote rivieren te versterken, bijvoorbeeld langs de Waal. Specifiek gaat het om de uiterwaarden langs de dorpen Wamel, Dreumel en Heerewaarden. Dit gebied is ongeveer vijftien kilometer lang en onderdeel van het Natura 2000-gebied ‘Rijntakken’. Een deel van de uiterwaarden is landbouwgebied en een deel is natuur, met natuurlijke graslanden en ooibos (rivierbos). 

Stromend water en water vasthouden

Wat gaan we doen? We willen meer ondiep, langzaamstromend water maken. Hiervoor leggen we vijf nevengeulen aan van tussen de anderhalve en twee kilometer lang. Deze nevengeulen stromen parallel aan de rivier en hebben geen last van golfslag en geluidsoverlast van scheepvaart. Vissen zoals winde, rivierprik en barbeel kunnen hier paaien en opgroeien. Daarnaast herstellen we overstromingsvlaktes, plekken waar water na hoogwater langer blijft staan. Deze gebieden blijven langer nat in de zomer, waar vooral vissen en vogels van profiteren. 

Van 263 hectare landbouwgrond maken we nieuwe natuur als uitbreiding van het Gelderse Natuurnetwerk. Van 192 hectare bestaande natuur gaan we zo naar totaal 455 hectare natuur, bestaande uit natuurlijke gras- en hooilanden en nieuw ooibos. Een flinke aanwinst! Er komen poelen, waarmee we de situatie voor de zeldzame kamsalamander willen verbeteren. En we gaan de uiterwaarden natuurlijker beheren, bijvoorbeeld met maai-/hooibeheer in combinatie met begrazing door runderen. 

Samen naar een divers en robuust systeem

Om te zorgen voor draagvlak, hebben we vanaf het begin omwonenden en andere geïnteresseerden bij de plannen betrokken. We hebben keukentafelgesprekken gevoerd, en inloopavonden en ontwerpateliers georganiseerd. In het voorontwerp zijn wensen zoveel mogelijk meegenomen. Iedereen kan vanaf 9 september op dat voorontwerp-bestemmingsplan reageren.

Als alles volgens plan verloopt, kunnen we de maatregelen vanaf 2023 uitvoeren. In 2025 zijn we klaar, met gevarieerde en soortenrijke uiterwaarden als resultaat. Veel planten en dieren die van oudsher in het riviersysteem thuishoren kunnen dan terugkeren: de vissen en salamanders, maar ook plevieren, tureluurs, porseleinhoenen, libellen en bevers. Een robuust systeem dat tegen een stootje kan. U bent dan welkom om te komen wandelen en struinen, en te genieten van de rust, ruimte, planten en dieren.

Samenwerking

Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en provincie Gelderland werken in dit project samen met Waterschap Rivierenland en de gemeenten West Maas en Waal, en Maasdriel.

De maatregelen komen voort uit verschillende programma’s. Voor biodiversiteit is dat, naast Natura 2000 en het Gelders Natuurnetwerk (GNN), ook de Nadere Uitwerking Rivierengebied (NURG). Door de maatregelen zal ook de waterkwaliteit verbeteren, en dat is nodig vanuit de Europese Kaderrichtlijn water (KRW). Het project kent geen doelen voor hoogwaterbescherming. Uitgangspunt is dat de maatregelen niet ten koste van de waterafvoer gaan. 

Meer informatie

• Uiterwaarden Wamel, Dreumel en Heerewaarden

Tekst: provincie Gelderland
Figuren: Rijkswaterstaat