Bevers regelen het waterpeil, straks ook in Eindhoven

Het begint al in het gebied Valkenhorst, ten zuiden van Eindhoven, tussen Leende en Valkenswaard. “Daar worden de wilgen afgeknauwd en leggen de bevers prachtige dammen aan.

Wij zijn er wel blij mee,” weet boswachter Mari de Bijl van Brabants Landschap. “Het gebied bestaat uit alluviale bossen die het goed doen met wat extra water. Door de bever wordt het water meer vastgehouden en halen wij gemakkelijker de Natura 2000-doelstellingen.” Afgelopen zomer stonden veel beken en rivieren droog tijdens een langdurige droogteperiode. Alleen de Astense Aa beschikte nog over voldoende water. Een familie Bever had er een gigantische dam gebouwd, die het water vasthield. Maar ook in Eindhoven-stad wonen bevers. Mari de Bijl: “Er zijn bevers gezien bij de High Tech Campus, maar ook bij het Centraal Station van Eindhoven en in het Dommeldal. De gemeente beheert er een prachtig stukje natuur midden in de stad. De bevers voelen er zich kennelijk heel prettig. Waar ze dammen bouwen, stuwt het water en blijft er meer water in de rivieren staan. De bevers en hun dammen zijn beschermd. Ze mogen dus niet zomaar worden weggehaald. Op die manier regelen de bevers het waterpeil in de rivieren en beken, ook als die door de stad stromen. Ze zorgen daarmee ook dat niet het andere waterleven uit de omgeving verdwijnt, zoals de vissen, libellen en andere waterdieren en -planten.”

Graslanden met natuurwaarden

Beheerder Natuurlijke Gebieden van de gemeente Eindhoven bevestigt het woongebied van de Eindhovense bevers. Frank Verhagen: “In Vaartbroek wonen de bevers al enkele jaren. Laatst hebben we ze ook bij het Centraal Station gezien. Er zijn behoorlijk wat bomen door de bevers onder handen genomen. We proberen het gebied rond de Dommel zo natuurlijk mogelijk in te richten met graslanden en natuurlijke bossen. Het geeft mooie gebieden met flinke natuurwaarden. Zo hebben we verschillende soorten oevers om de biodiversiteit te bevorderen. In de steile oevers kunnen de bevers hun nesten bouwen, aan de kant van het flauwe talud klimmen ze gemakkelijk uit de beek. En de bevers zijn dol op de schietwilgen die er staan.”

Passerende mensen met honden

De Dommel stroomt dwars door de stad met haar bebouwde omgeving, maar kent ook aansluitende groene gebieden, met name in het Dommeldal, vlakbij het centrum. Frank Verhagen: “Het is vooral bijzonder dat je aan de ene kant de stadse woongeluiden hoort, terwijl aan de kant van het water de bevers zwemmen. Ze zijn zo gewend aan de stad en de passerende mensen met honden, kinderwagens en wat niet al, dat ze er zich niks van aantrekken. In de stad zijn het vooral nachtdieren, maar met wat geluk kun je ze in de ochtend- of avondschemering zien. Met name in het Dommeldal heb je aan de ene kant het wandelpad, maar is het aan de andere oever veel rustiger. De bevers zijn wel zo slim om hun nesten nooit te bouwen aan de kant van het wandelpad. Ze vinden het kennelijk goed toeven in Eindhoven en zoeken precies de plekken uit waar ze zich lekker voelen.”

Slimme en dappere dieren

De ingang van een bevernest ligt vrijwel altijd onder water. Frank Verhagen: “Je kunt het zien als een soort waterslot. Het houdt de vijanden buiten, want bijvoorbeeld vossen en honden zwemmen er niet onder water naartoe. Omdat het zo belangrijk is dat de ingang onder water ligt, bouwen bevers de dammen in het water. Waar de Dommel dieper is, zie je bijvoorbeeld geen dam. Maar de Tongelreep is veel ondieper, en dus minder veilig voor een bevernest. In zo’n situatie verhogen de bevers het waterpeil door een dam te bouwen, waarachter ze de toegang naar hun nest graven.”

Volgens Frank zijn bevers niet alleen slimme dieren, maar zijn ze ook dapper. “Ze wegen tot dertig kilo en als het nodig is, gaan ze het gevecht aan met een hond. Bovendien zijn het fantastische bouwers. Ze bouwen dammen die exact de goede hoogte hebben en precies het water tegenhouden dat ze nodig hebben.” Mari de Bijl vult aan: “En dan ook nog standhouden bij sterke stromingen. Het zijn echt architecten van formaat!”

Indicator voor biotoop

De aanwezigheid van de bever in de stad, is niet vanzelfsprekend. De omgeving moet geschikt zijn voor de bever om er te wíllen wonen. Het is een goede indicator dat de biotoop voldoet aan de hoge eisen die een bever aan zijn omgeving stelt. Frank Verhagen somt op: “De waterkwaliteit is dus goed. Het gebied is ook groot genoeg om een eigen territorium te hebben. Maar ook moet het gebied veilig genoeg zijn om er een nest te bouwen. En er moet voldoende voedsel zijn in voldoende variatie. Bevers eten jonge basten van bomen, het liefst van wilgen. Daar zijn ze verzot op,” weet Frank.  

Tekst: Annelies Cuijpers, provincie Noord-Brabant
Foto's: Beeldbank provincie Noord-Brabant; Frank Verhagen, gemeente Eindhoven