Snoek als hulpmiddel bij aanpak van de exoot zonnebaars

Het bevalt de zonnebaars heel goed in Nederland. De soort breidt zich sterk uit. Is dat erg? Het is toch een hele mooie vis en met een extra soort wordt de natuur toch alleen maar mooier en rijker? Ja, het is een mooie vis. Het lichaam is getekend met afwisselend blauwe, vage donkere dwarsbanden, en oranje, rode en blauwe vlekken.

Het gedrag van deze vis is alleen iets minder fraai. De zonnebaars heeft zich in een groot aantal watertypen gevestigd, waaronder ook in van oorsprong visarme vennen en poeltjes. Hier floreert deze soort en is al snel in zeer grote aantallen aanwezig. Zonnebaarzen voeden zich met insecten en amfibieën. Er zijn gevallen bekend dat na het verschijnen van deze soort, zeldzame soorten als kamsalamander, boomkikker en knoflookpad verdwenen. Ook woelen ze de bodem om, zodat waterplanten het loodje leggen. Het mag duidelijk zijn dat dit niet gewenst is.

Aanpak van de zonnebaars

In eerste instantie is op verschillende plekken, bijvoorbeeld in het Mastbos ten zuiden van Breda, geprobeerd via afvissen de aantallen weer naar beneden te krijgen. Maar het werd al snel duidelijk dat dit dweilen met de kraan open is. Volledig wegvangen is vaak niet mogelijk en door het snelle voortplantingsvermogen van de zonnebaars zijn de aantallen alweer snel terug op het oude hoge niveau.

Hulp van snoeken

Een goede oplossing lijkt de inzet van snoeken te zijn, iets wat Staatsbosbeheer al op enkele plekken doet. Dit jaar is dit ook in een ven vlakbij Zundert (NB) gedaan. Uit onderzoek van Stichting Bargerveen blijkt dat snoeken in staat zijn om populaties van zonnebaars in toom te houden. De kans dat de snoek zelf een ecologisch probleem gaat vormen is gering, aangezien de soort hoofdzakelijk vis op zijn menu heeft staan. Verwacht wordt dat als de zonnebaarzen opraken, de snoek eerder zijn eigen jongen zal opeten, dan dat hij zich aan ongewervelden en amfibieën zal wagen. Hiermee zal het aantal snoeken weer dalen. Bij een lager aantal snoeken zal het aantal zonnebaarzen weer toenemen. Hierdoor kunnen de snoeken zich dan weer uitbreiden waarmee het aantal zonnebaarzen weer zal dalen. Er zal dan een nieuw evenwicht ontstaan waarin een geringe aanwezigheid van de zonnebaars geaccepteerd wordt. Zolang de snoek aanwezig is, zal de zonnebaars met een meer bescheiden rol genoegen moeten nemen en zal er (weer) ruimte zijn voor waterplanten, amfibieën en insectensoorten.

Meer informatie

• Lees meer over wat Staatsbosbeheer doet tegen exoten

Tekst: Hans Backx, Staatsbosbeheer
Foto's: Jos van Zijl; Henny Martens; Hans Backx