Exotische hondsvissen dwarsbomen amfibieën

Het Waterschap de Dommel zorgt in Noord-Brabant onder andere voor de kwaliteit van vennen. In 2012 en 2013 zijn daarom in zes vennen maatregelen uitgevoerd ter verbetering van de ecologische kwaliteit. In de vennen zijn oevers opgeschoond en is de waterkwaliteit verbeterd door te baggeren en te bekalken. Het effect van deze maatregelen op amfibieën is door RAVON onderzocht. Er is ook gekeken naar waterplanten en libellen in de herstelde vennen.

Weinig amfibieën

De vennen zijn uitgebreid onderzocht met diverse technieken, waaronder fuiken en environmental DNA. Daaruit bleek dat er wel een aardig aantal soorten aanwezig was, waaronder kenmerkende soorten voor vennen, zoals de vinpootsalamander, heikikker en poelkikker. De kwaliteit van deze populaties was echter slecht. Er werden maar weinig dieren gezien en de voortplanting slaagt maar mondjesmaat.

Veel vis

Vennen staan door hun geïsoleerde ligging en voedselarme condities van nature niet bekend om hun waarde voor vissen. Desondanks zijn er in de vennen meer vis- dan amfibiesoorten aanwezig. Dat wijst op een grote invloed van de mensen die hier vissen uitzetten. Exoten als de Amerikaanse hondsvis en zonnebaars waren in alle vennen aanwezig, vaak massaal. Deze vissen vreten amfibieën, en beperken het voortplantingssucces van amfibieën ernstig. Alleen de gewone pad redt het dan nog, omdat deze een gifstof in zijn huid heeft die predatoren afstoot.

Venherstel nutteloos?

De door het waterschap genomen maatregelen waren goed bedoeld en goed uitgevoerd. Daar waar de waterkwaliteit verbeterde, gaf dit de gewone pad de kans om zich te herstellen. Voor andere amfibiesoorten hadden deze maatregelen geen positief effect. Uitgezette vissen dwarsbomen dit het herstel.
Waterplanten en libellen laten wel een positief herstel zien na de maatregelen.

Wie bestrijdt die vissen?

Kosteneffectieve bestrijdingsmethoden tegen uitheemse vissen zijn dringend nodig om habitatherstelwerk in vennen en poelen ook voor amfibieën te laten slagen. Er is gelukkig wel een toenemende aandacht voor de negatieve effecten van exoten, onder meer door de Europese Exotenverordening. De exotische vissen die in Nederland vaak voor problemen zorgen in vennen, de Amerikaanse hondsvis en zonnebaars, staan echter nog niet op die lijst. Tot die tijd heeft de natuur nog wel een eigen oplossing: door droogval van wateren verdwijnen vissen simpelweg. Mogelijk gaan amfibieën profiteren van terugkerende droge zomers, zoals in 2018.

Meer informatie

• Artikel Venherstel voor amfibieën gedwarsboomd door Amerikaanse hondsvis (pdf; 0,4 MB) (verschenen in RAVON 71)

Tekst: Frank Spikmans, RAVON & Mark Scheepens, Waterschap de Dommel
Foto's: Frank Spikmans; Jelger Herder