Uw tuin als voorraadkast

De winter komt eraan

Al vanaf oktober zien we langzaam maar zeker een verschuiving van diersoorten in de tuin. Waar er nog af en toe een wesp te zien is, zullen de meeste van hen in het najaar sterven, met uitzondering van de jonge bevruchte koninginnen. Ook lieveheersbeestjes zien we steeds minder; zij zoeken een veilig onderkomen voor de winter, vaak in groepjes binnenshuis. Veel slakken verzamelen zich straks om zich te ruste te leggen onder stukken hout en bladeren tegen de naderende kou en egels zijn zo zoetjes aan begonnen aan hun winterslaap. Kortom: de jaarlijkse kentering in het tuinleven is aanstaande.

Slapen of verzamelen

Dat betekent niet dat daarmee een saaie en rustige periode aanbreekt in de tuin. Integendeel: voor veel dieren is de winter op zijn zachtst gezegd een uitdaging. Zeker wanneer het een ouderwets strenge winter wordt, waarvoor de schaatsen uit het vet mogen en sneeuwpoppen kunnen worden gebouwd.

Vooral sneeuw maakt het moeilijk om voldoende voedsel te vinden en het is zaak om dan ook goed voorbereid te zijn. Dat geldt zeker voor een aantal alledaagse vogels (en enkele zoogdieren) die uw tuin graag als voorraadkast willen gebruiken.

Hamsterende vogels

De bekendste hamsteraar moet wel de gaai zijn. Ze leggen vooral graag voorraden eikels aan. Als u een gaai in het najaar steeds dezelfde route heen en weer ziet vliegen, dan is het zover. Ze kunnen daarbij tot wel acht eikels in één keer vervoeren. Deze verstoppen ze in wat rommelige hoekjes in tuinen of in gaten in de grond, die ze dan zorgvuldig afdekken. Ze hebben een enorm goed geheugen en weten vele eikels in de loop van de winter feilloos terug te vinden. Dat lukt echter niet altijd en zo helpen deze prachtige vogels met de verspreiding van eiken.

Ook de boomklever staat bekend als een fervent sprokkelaar. Behalve bijvoorbeeld hazelnoten en beukennootjes verzamelen ze ook graag zonnebloempitten en andere zaden die ze op uw voedertafel vinden. Klevend aan bomen verstopt hij deze voorzichtig achter loszittende stukjes boomschors, in boomholten of in de oksel van een tak. Grote bonte spechten vertonen dit gedrag eveneens. Vervolgens hebben ze er een winter lang plezier van.

Vergeetachtig

Ook meerdere soorten mezen slaan aan het hamsteren. Sommige soorten, zoals glanskop, kuifmees en zwarte mees, zijn er echter meer bedreven in dan de ander. Maar ‘uw’ koolmezen en pimpelmezen hebben daar iets op gevonden. Zij houden hun bruinere familiegenoten in de gaten en plunderen de aangelegde voorraden zodra ze de kans krijgen.

In tegenstelling tot de gaai vergeten eerstgenoemde mezen en boomklevers vaak waar ze hun nootjes en zaden hebben verstopt. Ze verbergen hun voorraden echter op plaatsen die ze toch al regelmatig bezoeken tijdens het voedsel zoeken en daardoor wordt voorraad bijna altijd ‘toevallig’ teruggevonden.

Andere verzamelaars

Ook eekhoorns dragen bij aan de verspreiding van eiken, hazelaars en beuken door af en toe een verstopplek te vergeten. Die verstopplekken legt de eekhoorn trouwens vaak op een behoorlijke afstand van elkaar. Als er dan een ontdekt wordt door een indringer, is hij in ieder geval niet zijn hele wintervoorraad in een keer kwijt.

Minder populaire tuingasten, zoals mollen, tonen zich ook ware hamsteraars. Hoewel ze ook ’s winters het liefst op zoek gaan naar verse wormen, die naarmate het kouder wordt steeds dieper ondergronds gaan, leggen ze daarnaast een voorraad aan. Een tamelijk lugubere voorraad, die bestaat uit een bal van wormen die per stuk een verlammende knauw hebben gekregen. Zo blijven ze vers, maar kunnen ze niet wegkomen.

Ook uw tuin als voorraadkast

Hoe groener de tuin, hoe beter vogels en andere dieren er de winter doorkomen. Door niet iedere vierkante centimeter aan te harken, niet al het bladafval op te ruimen en vogels bij te voeren kunt u hen daar bij helpen. De inrichting van de tuin is hierbij belangrijk. Zorg bijvoorbeeld voor besdragende bomen en struiken en laat uitgebloeide bloemen staan (want deze leveren zaden voor vogels).
Daarnaast kunnen onze vrijwillige Tuinvogelconsulenten u helpen met het geven van een vogelvriendelijk Tuinadvies. En is uw tuin al een voorraadkast? Geef door welke vogels en andere dieren er komen eten op tuintelling.nl.

Tekst: Gert Ottens en Marc Scheurkogel, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Pixabay; Piet Munsterman, Saxigfraga; Martin Mollet, Saxifraga; Arie de Knijff, Saxifraga