Onlangs aangespoelde butskoppen toegevoegd aan collectie Naturalis

Op 7 september spoelde er een dode butskop (Hyperoodon ampullatus) aan in de Zeeuwse plaats Terneuzen. Opmerkelijk genoeg spoelde er daarna nog een dode butskop aan in Borssele, eveneens in Zeeland. “Om een mogelijke doodsoorzaak te achterhalen heeft de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht een sectie gedaan,” zegt Pepijn Kamminga, Senior Collectiebeheerder bij Naturalis. De schedels en nekwervels van beide butskoppen worden nu toegevoegd aan de collectie van Naturalis. “Deze dieren zijn zeldzaam, dus dat wij er na dertig jaar twee kunnen toevoegen aan de collectie is heel speciaal,” aldus Kamminga.

De schedels goed bewaren

In de collectie van Naturalis zitten momenteel achttien butskoppen; van sommige het hele skelet en van een aantal alleen de schedel. Voordat de twee aangespoelde butskoppen worden toegevoegd aan de collectie van Naturalis doorlopen zij eerst een stapsgewijs proces. “Om de schedel of het skelet mooi te bewaren is het belangrijk dat al het zachte weefsel als vlees en organen weggesneden is,” zegt Kamminga, collectiebeheerder zoogdieren. 

Vervolgens wordt het skelet als het ware ‘gekookt’, of in vaktaal: gemacereerd. Dit houdt in dat de botten in een bad van ongeveer veertig graden Celsius een tijd lang – soms wel maanden – worden ondergedompeld. “Met behulp van bacteriën en enzymen rot het resterende zachte weefsel weg en houd je schone botten over. Ook is een groot deel van het vet uit de botten verdwenen,” legt Kamminga uit. Om de botten wat witter te krijgen en nog meer te ontvetten wordt er daarnaast ook een oplossing van waterstofperoxide gebruikt.

Ontsluiten voor de buitenwereld

Alle verzamelgegevens worden gedigitaliseerd, in dit geval door Kamminga zelf. Het gedroogde skelet gaat na de ontsmetting de collectie in. De gegevens worden vervolgens via het internet ontsloten voor de buitenwereld en onderzoekers zijn welkom om het skelet te bestuderen.

Meer informatie

• Meer informatie over de mogelijke doodsoorzaak.
  

Tekst: Pepijn Kamminga & Ela Sari, Naturalis
Foto’s: Jeroen Hoekendijk (leadfoto: aangespoelde butskop in Terneuzen); Pepijn Kamminga