Deze zomer landelijk onderzoek naar steekmuggen; meld mate van muggenoverlast via Muggenradar.nl

Steekmuggen kunnen veel overlast veroorzaken. In recente jaren zijn in zuidelijk Europa bovendien enkele kleine- en grote uitbraken geweest van door muggen overdraagbare ziekten, zoals Westnijlziekte, chikungunya en knokkelkoorts. Onderzoekers vermoeden dat nieuwe, invasieve muggensoorten en de door hen overdraagbare virussen noordwaarts oprukken. Dit komt vermoedelijk door veranderingen in het klimaat en het milieu en door toenames in reizen en handel. Nederland is door de hoge populatiedichtheden van mens en dier, de aanwezigheid van grote transporthubs (zoals Schiphol en de Rotterdamse haven) en het unieke waterrijke landschap kwetsbaar voor uitbraken van door muggen overdraagbare ziekten. Daarnaast zorgt het opwarmende klimaat mogelijk voor een verlengde periode van activiteit van reeds in Nederland aanwezige muggen, zoals de gewone huissteekmug. Om ons beter voor te bereiden op mogelijke toekomstige uitbraken is het daarom van groot belang om te begrijpen hoe ons milieu, klimaat en menselijk handelen invloed kunnen hebben op steekmuggen en de door hen overgebrachte ziekten.

Veldstudies

Door middel van studies in de natuurlijke leefgebieden van muggen en vogels kunnen de effecten van de veranderingen in klimaat en milieu op muggenpopulaties en de door muggen overgebrachte ziekten uitgezocht worden. Tijdens de zomermaanden wordt gedurende twaalf weken in verschillende omgevingstypen onderzoek gedaan naar de interacties tussen muggen en vogels in verschillende habitattypen. Vogels kunnen namelijk een belangrijke bron van bloed zijn voor steekmuggen. Daarnaast kunnen vogels een belangrijke rol spelen in de overdracht van virussen op muggen en vice versa. Dit onderzoek is opgezet door Wageningen University & Research, Universiteit Leiden en het Vogeltrekstation (samenwerkingsverband tussen NIOO-KNAW en de Ringersvereniging). Tijdens deze veldstudie vangen vogelringers van het Vogeltrekstation op zestien locaties verspreid door heel Nederland muggen. Dit vindt plaats naast het al enkele jaren succesvolle vogelmonitoringprogramma. De muggen worden gevangen door middel van vernieuwde muggenvallen, die zijn uitgerust met een speciale lokstof. De locaties zijn verdeeld over verschillende habitattypen, zoals het sterk verstedelijkte gebied in Rotterdam en het bosgebied bij Wageningen. Uiteindelijk worden zowel muggen als vogels getest op de aanwezigheid van virussen. Dit zal inzicht geven in eventuele circulatie van door muggen overdraagbare ziekten in Nederland.

Muggenradar: meld ook mate van muggenoverlast

Momenteel is het al mogelijk om muggenoverlast door te geven via het online platform Muggenradar.nl. Het is echter nog onduidelijk of patronen in overlastmeldingen samenhangen met die in steekmuggenactiviteit. Het vermoeden is dat wanneer de steekmugaantallen en de activiteit van muggen toenemen, ook het aantal meldingen van ernstige overlast toeneemt. Om dit te onderzoeken willen we de muggenvangsten in het veld vergelijken met de overlastmeldingen die via Muggenradar.nl doorgegeven worden. Het veldonderzoek biedt een uitgelezen mogelijkheid om de aantallen in het veld verzamelde steekmuggen te vergelijken met de via Muggenradar.nl gemelde mate van overlast. Daarom wordt vanuit Wageningen University & Research de oproep gedaan om vanaf vandaag de door u ervaren muggenoverlast wekelijks te melden gedurende de zomermaanden op Muggenradar.nl. De muggenoverlastopties zijn: Geen overlast, Een beetje overlast, Veel overlast of Heel veel overlast. Het is voor het onderzoek dus ook interessant om te weten als er geen muggenoverlast ervaren wordt.

Je kunt je waarnemingen van muggenoverlast anoniem doorgeven of met je Nature Today account. Als je ze met een Nature Today account doorgeeft kun je je eigen waarnemingen later ook terugzien. Heb je nog geen account, vraag er dan gratis één aan. Je kunt dan ook gelijk aanvinken dat je dagelijks of wekelijks de gratis Nature Today Nieuwsbrief wilt ontvangen met een overzicht van alle nieuw verschenen natuurberichten die geschreven worden door topbiologen van meer dan dertig natuurorganisaties, kennisinstellingen en overheden. Tijdens de zomermaanden krijgen alle nieuwsbriefontvangers één keer per week via een mededeling in de nieuwsbrief een oproep om de mate van muggenoverlast door te geven.

• Bekijk alle muggenoverlastwaarnemingen die via Muggenradar zijn doorgegeven in 2020, 2019, 2018, 2017 en 2016 (eerste jaar).
• Bekijk de natuurberichten die vanuit Muggenradar zijn gepubliceerd.

One Health PACT consortium

Het bovengenoemde onderzoek zal plaatsvinden binnen het kader van het One Health PACT consortium. Het consortium heeft in 2019 financiering gekregen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) voor onderzoek naar de effecten van veranderingen in klimaat, milieu en menselijk handelen op steekmuggen en de door hen overgedragen infectieziekten. One Health PACT wordt gecoördineerd vanuit de afdeling Viroscience van het Erasmus MC en is een samenwerkingsverband tussen Nederlandse en buitenlandse universiteiten, onderzoeksinstituten en overheidsinstanties, waarbij 26 promovendi en vele andere wetenschappers betrokken zijn. Binnen het consortium wordt onder andere onderzoek gedaan naar de verspreiding van muggen- en gastheerpopulaties, virussen, vaccinontwikkeling en wiskundige modellen van toekomstige uitbraakscenario’s. Uiteindelijk zal de opgedane kennis van deze verschillende onderzoeken helpen om beter voorbereid te zijn op mogelijke ziektenuitbraken.

Meedoen aan het onderzoek kan via Muggenradar.nl.

Tekst: Rody Blom, Arnold van Vliet en Sander Koenraadt, Wageningen University & Research. Het onderzoek wordt uitgevoerd met het Vogeltrekstration, NIOO-KNAW en de Universiteit Leiden 
Foto's: Rody Blom, Sander Koenraadt en Hans Smid (leadfoto: de gewone huissteekmug, Culex pipiens met bloedmaal)