Seks-lokstof zorgt voor nieuwe wespvlinder in Nederland

Sinds 2011 is de sneeuwbalwespvlinder (Synanthedon andrenaeformis) op veel plaatsen in Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts vastgesteld, waaronder in 2013 en 2014 vlakbij de Nederlandse grens in Aken (pdf: 3,5 MB). Met de vangst op 22 mei in Vaals is de eerste vondst in Nederland een feit. De vlinders worden vooral gevangen met feromoonvallen met de lokstof voor eikenwespvlinder en die voor sneeuwbalwespvlinder. Beide wespvlinders reageren niet soortspecifiek op de genoemde feromonen en kunnen ook gezamenlijk in een feromoonval zitten.

De vliegtijd van de sneeuwbalwespvlinder begint vanaf 20 mei. De piek ligt begin juni en eindigt – met name in de hogere delen van de Eifel – begin juli. In Duitsland is de waardplant wollige sneeuwbal (Viburnum lantana), op deze plant kunnen ook de typische uitvlieggaten gevonden worden. Wollige sneeuwbal wordt veel aangeplant in natuurgebieden, maar ook in kerkhoven, tuinen en parken. De nauwverwante Gelderse roos (Viburnum opulus) wordt niet als waardplant gebruikt. 

Wespvlinders zijn overdag actief, maar zijn lastig te vinden. Vandaar dat met seks-lokstoffen gewerkt wordt. Deze geurstoffen worden in een capsule in een plastic val gedaan en in potentieel leefgebied neergezet. De seks-lokstof trekt de mannetjes aan waardoor deze in de val terechtkomen. Over welke afstand het feromoon precies reikt is niet bekend. De golfclub van Vaals ligt ongeveer één kilometer noordelijk van de plaats waar deze vlinder gevangen is; daar staat in ieder geval wollige sneeuwbal.

In het grensgebied van Nederland met Duitsland dient met vervolgwaarnemingen rekening gehouden te worden. Met aanplanten van de waardplant kun je in die regio waarschijnlijk de soort zelfs naar je eigen tuin lokken. Mogelijk dat de soort zich in Nederland verder uit gaat breiden, zoals ook in Duitsland is gebeurd.

Meer informatie

Lees voor meer informatie het Duitstalige artikel van Armin Radtke & Armin Dahl: Neue Nachweise vom Schneeball-Glasflügler - Synanthedon andrenaeformis (LASPEYRES, 1801) im Niederbergischen Land. (Lep., Sesiidae) (pdf: 3,5 MB).

UPDATE:

Inmiddels (5 juni 2020) zijn er ook anderen op zoek gegaan naar de sneeuwbalwespvlinder en er zijn nu 39 individuen gevonden, allemaal in de omgeving van Vaals, maar wel in zes verschillende kilometerhokken. Alle zijn met feromonen gelokt, waarbij de sneeuwbalwespvlinder door drie verschillende lokstoffen werd aangelokt.

Tekst: Armin Radtke & Armin Dahl; Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto's: Armin Radtke; Armin Dahl