Westelijke Langstraat wordt natter en natuurlijker
Provincie Noord-Brabant“Het totale gebied de Westelijke Langstraat is zo’n 650 hectare groot”, weet Koen Polman, projectmanager van de provincie Noord-Brabant. “We hebben dan ook contact met zo’n 1100 in- en aanwonenden”, vult Marvin Antens aan. Hij is de omgevingsmanager van waterschap Brabantse Delta. Beiden zijn betrokken bij de planfase en de realisatie van het project. In opdracht van de provincie Noord-Brabant is de planfase uitgevoerd; waterschap Brabantse Delta gaat de realisatiefase trekken. Medewerkers van het waterschap en de provincie zijn in beide fasen betrokken en vormen voor het hele project een team. “Wij hebben allemaal hetzelfde projectdoel voor ogen. Op deze manier blijft de gebiedskennis en het contact met mensen in stand”, legt Marvin de samenwerking uit. 
Nieuw gemaal
Marvin legt uit: “De complete waterhuishouding in een deel van Waalwijk wordt aangepast om natuurontwikkeling in het gebied Westelijke Langstraat mogelijk te maken. Voor deze natuurontwikkeling moet het waterpeil in de Westelijke Langstraat omhoog, waardoor het stedelijk afwaterwater uit het achterliggende gebied anders moet worden afgevoerd.” Het waterschap gaat daarom een nieuw gemaal bouwen dat het water straks rechtstreeks op de Bergsche Maas afvoert. Daarnaast worden er stuwen, duikers en sloten aangepast. Zo is het mogelijk om het gebiedseigen 'natuurwater' vast te houden.
Project Aanpassen Waterhuishouding Waalwijk (Bron: Waterschap Brabantse Delta)
Kwelwater
“Het gebied Westelijke Langstraat is een Natura-2000-gebied. Het ligt op de Naad van Brabant. Dat is het overgangsgebied tussen de noordelijke Maas met haar kleigrond en de hogere, drogere zandgronden in het zuiden. Hier komt het kwelwater aan de oppervlakte. Dit water is honderden jaren geleden als regenwater op hogere zandgronden in de grond gezakt en over oude leemlagen naar het noorden gestroomd. Daar ‘botst’ het tegen het rivierwatersysteem en komt als kwelwater omhoog”, legt Koen Polman uit.
Drie jaar voorbereiden
“Door allerlei ontwikkelingen komt het kwelwater niet meer aan de oppervlakte”, vertelt Marvin Antens. “Kwelwater is veel schoner en kalkrijker dan bijvoorbeeld regenwater of water afkomstig uit een landbouwgebied. Dus passen we de waterhuishouding aan, zodat het kwelwater weer de kans krijgt om op te wellen. Daarvoor moeten we de waterstanden verhogen in gebieden die nu juist dit kwelwater afvangen en afvoeren. Zo ontstaat tegendruk waardoor het kwelwater weer aan het oppervlak komt in die gebieden binnen het Natura-2000-gebied waar nog bijzondere flora aanwezig is.”
Dit verhogen van de grondwaterstand heeft gevolgen voor omwonenden in het gebied. Het betekent voor een aantal mensen dat hun tuin natter wordt. In ruim drie jaar tijd heeft het projectteam via bewonersavonden, nieuwsbrieven en individuele bezoeken vrijwel iedereen in het gebied toch enthousiast gemaakt.
Gemeenschappelijk belang
“We kwamen natuurlijk ook met goed nieuws”, vertelt Marvin. “We konden de mensen uitleggen dat hun woonomgeving nog groener gaat worden omdat we meer natuur gaan aanleggen. Als er mogelijk overlast ontstaat aan het woongenot (woning en/of tuin) door het verhogen van de waterstanden, bespraken we met betrokkenen eventuele maatregelen die vooraf of gelijk met de rest van het project worden uitgevoerd.” Koen vult aan: “We konden duidelijk maken dat we samen een gemeenschappelijk belang hebben waar ieder zijn steentje aan kan bijdragen. Zo ontstonden echt goede gesprekken.”
Orchideeën en Modderkruiper
En zo wordt de komende tijd een aantal tuinen in de Westelijke Langstraat opgehoogd, of wordt drainage aangelegd. “We maken ook extra watergangen. Soms leggen we hele nieuwe afwateringen aan, of verbinden we bestaande sloten”, aldus Marvin. Ook worden binnen het nieuwe natuurgebied voormalige landbouwpercelen afgegraven, en het historische slagenlandschap teruggebracht.
De fosfaatrijke bouwvoor (bovenste laag van de grond) wordt afgegraven. Dit is vooral om de meststoffen af te voeren en daarmee ook de oude zaadbanken en het kwelwater dichter bij elkaar te brengen. “In het gebied vind je de beenbreek, moerasweegbree, rietorchis, nachtorchis, moeraswolfsklauw, blauwe zegge, kleine zonnedauw en de snavelzegge”, somt Marvin op. “De fauna wordt gekenmerkt door de heikikker, de grote en kleine modderkruiper en de bittervoorn”, weet Koen. “Kleine ondiepe sloten zorgen ervoor dat de modderkruiper een ideaal leefgebied krijgt. Hij zal zich hier goed thuis gaan voelen!”
Meer informatie over dit project vindt u op de website van waterschap Brabantse Delta.
Tekst: Annelies Cuijpers, provincie Noord-Brabant
Foto's: Beeldbank provincie Noord-Brabant; Jelger Herder
Kaart: Beeldbank provincie Noord-Brabant
Video: Waterschap Brabantse Delta