Eikenprocessierups komt naar verwachting eerste week april uit ei

Door de zeer hoge temperaturen in januari en februari was de verwachting dat de eikenprocessierupsen dit jaar wel eens zeer vroeg uit het ei zouden kunnen kruipen. In een eerder natuurbericht gaven we al aan dat het vooral de maarttemperatuur is die het moment van uitkomen bepaalt. Met een gemiddelde maarttemperatuur die aankoerst op 7,5 °C kunnen we spreken van een zeer zachte maartmaand. Ons verwachtingsmodel geeft momenteel 6 april aan als uitkomstdatum. Daarbij moet rekening gehouden worden met een onzekerheid van enkele dagen.

Vorig jaar lag de temperatuur nog een half graadje hoger. Toen kropen de eerste eikenprocessierupsjes op 9 april uit het ei. Door de lage minimumtemperaturen aan het einde van de maart was dat wat later dan voorspeld door ons verwachtingsmodel.

Genoeg eikenblaadjes na uitkomst eieren?

Zoals gebruikelijk zullen de rupsjes die in de eerste week van april uit het ei kruipen het een tijdje zonder het malse jonge eikenblad moeten stellen. Volgens de verwachting van bladontplooiing van De Natuurkalender heeft rond 11 april vijf procent van de eiken de eerste bladeren ontplooid. Rond 26 april heeft naar verwachting de helft van de eikenbomen in Nederland de eerste bladeren ontplooid. Jonge processierupsjes kunnen het geruime tijd in de boom uithouden zonder eten. Ze zijn in die fase echter wel kwetsbaar voor natuurlijke vijanden, zoals allerlei vogelsoorten. Ook slechte weersomstandigheden zoals slagregens of hagelbuien kunnen de overlevingskansen van de rupsjes verminderen.

Conditie van de rupsen in het ei

Zoals ieder jaar het geval is, wordt in februari de ontwikkeling van de eikenprocessierupsen beoordeeld. Hiervoor worden diverse eitjes geopend. Ondanks de zachte winter en de vele neerslag maken de rupsen in de eitjes een normale indruk en lijken ze in goede conditie. Ze bewegen goed en de eipakketjes zitten ook goed vast aan de takken. Het kan gebeuren dat door langdurige neerslag eitjes los komen te zitten van de takken. In de beoordeelde monsters, verzameld in Noord-Brabant en Drenthe, was dit niet het geval. Er was ook geen verschil in ontwikkeling tussen de noordelijke en zuidelijke eitjes.

Nog geen brandharen

Als ze uit hun eitjes komen, hebben de eikenprocessierupsen nog geen brandharen. Die krijgen ze pas na het derde larvale stadium. Dat is ook het moment waarop ze de karakteristieke nesten gaan vormen. Dat zal naar verwachting in de tweede helft van mei zijn. Ook hierbij spelen de weersomstandigheden echter weer een bepalende rol.

Meer informatie

• Processierups.nu

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups, Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet, Wichertje Bron en Hidde Hofhuis, De Natuurkalender, Wageningen University; Henry Kuppen, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research
Foto’s: Henry Kuppen (leadfoto: eitpakketje op eik); Silvia Hellingman