Eerste eikenprocessierupsen uit het ei gekomen
Kenniscentrum Eikenprocessierups
De kou in maart heeft voor enige vertraging in de uitkomst van de eikenprocessierupsen gezorgd. Ze kwamen daardoor niet zoals onze verwachting, opgesteld op 11 maart, in de eerste week van april uit, maar op 9 april. De rupsen vraten zich in de ochtend een weg naar buiten. Binnen twee uur kwamen alle eitjes van het eipakket uit. De rupsen gingen direct in processie naar de eindknop van de twijg. De eipakketjes in het Eikenprocessierupsenstation in Dieverbrug, Drenthe, kwamen op 10 april uit hun ei. Dat betekent dat waarschijnlijk in heel Nederland de eerste eikenprocessierupsen uit het ei gekropen zijn.
Brandharen in tweede helft mei
Op de foto’s van de rupsjes en de film is goed te zien dat de rupsen behaard zijn. Dit zijn echter niet de brandharen. Die krijgen ze pas in het vierde larvestadium. Met de temperatuurverwachting van vandaag verwachten we dat de eerste brandharen pas in de derde of vierde week van mei tevoorschijn komen.
Wachten op verse eikenblaadjes
De rupsen zullen nog even moeten wachten totdat hun voedselbron, eikenblad, beschikbaar komt. Op grond van onze temperatuursomberekeningen verwachten we dat de eerste 5 procent van de zomereiken al op 13 april hun eerste bladeren zullen ontplooien. Rond 21 april zal de helft van de eikenbomen met hun bladontplooiing zijn gestart. De laatste bomen zullen pas in de eerste week van mei in blad komen. De rupsen kunnen het in principe lang volhouden zonder eten. Probleem is wel dat ze langer onbeschermd op de takken moeten verblijven. Het risico om door vogels opgegeten te worden neemt hierdoor toe. De komende periode van eikenbladontplooiing is daarom bepalend voor het moment waarop de rupsen voldoende voedsel hebben om zich te ontwikkelen en te vervellen.
Onderzoek naar vorstbestendigheid van eitjes en jonge eikenprocessierupsen (Bron: Silvia Hellingman)
Eitjes en rupsen extreem vorstbestendig
Eerder toonden we met experimenten aan dat eitjes van eikenprocessierupsen minimumtemperaturen van -17 graden Celsius kunnen overleven. Dit jaar zijn eipakketjes uit Noord-Brabant, Drenthe en Zuid-Holland, en net uitgekomen rupsen twee weken in een diepvries op -22 graden Celsius gestopt. Zodra ze uit de vriezer kwamen, werden ze opgewarmd tot ongeveer 20 graden Celsius. Binnen enkele uren kwamen twee eipakketjes al uit en is wederom vastgesteld dat vorst de overwintering van de rupsen niet beïnvloedt. Misschien nog verrassender was dat ook de kleine rupsjes na het ontdooien gewoon weer tot leven kwamen. De ‘diepvries’rupsen zijn buiten gezet zodat we hun ontwikkeling kunnen volgen (zie filmpje).
Meer informatie
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Henry Kuppen, Terra Nostra
Foto's: Henry Kuppen (leadfoto: uikomen van eikenprocessierupsen); Silvia Hellingman
Film: Silvia Hellingman